Cổ phiếu ESOP là gì? Có nên mua cổ phiếu ESOP hay không?

Thị trường chứng khoán đa dạng với nhiều kênh đầu tư hấp dẫn. Cổ phiếu có tính thanh khoản cao, mang lại lợi nhuận ổn định, trở thành giải pháp hàng đầu cho nhiều người chọn mua và rót vốn. Cổ phiếu esop là loại cổ phiếu đặc biệt trên thị trường, được doanh nghiệp lớn phát hành. Trước tiên, người chơi cần hiểu cổ phiếu esop là gì? để quyết định có nên đầu tư không?

Tìm hiểu về cổ phiếu esop với doanh nghiệp

Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu để huy động vốn, phục vụ hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, các công ty quy mô lớn cũng phát hành loại cổ phiếu esop đặc biệt dành cho nhân viên. Cùng tìm hiểu cổ phiếu esop qua chia sẻ dưới đây.

Cổ phiếu esop là gì?

ESOP là viết tắt của cụm từ Employee Stock Ownership Plan, Cổ phiếu ESOP là một loại cổ phiếu được các doanh nghiệp lớn phát hành dành cho người lao động hoạt động lâu năm hoặc có thành tích tốt.

Cổ phiếu esop hay còn gọi là cổ phiếu thưởng sẽ được doanh nghiệp phát hành, có giá trị và giá ưu đãi dành cho người lao động. Mỗi đơn vị, công ty sẽ có những quy định và tiêu chuẩn để đánh giá người lao động được nhận cổ phiếu esop.

Điều kiện doanh nghiệp phát hành cổ phiếu esop

Không phải đơn vị, doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện để phát hành cổ phiếu esop. Công ty muốn phát hành cổ phiếu cần đáp ứng các quy định trong Điều 35-36-37 Thông tư số 162/2015/TT-BTC.

Điều kiện phát hành cổ phiếu esop cụ thể như:

• Đơn vị là doanh nghiệp đại chúng, có kế hoạch phát hành cổ phiếu esop được đại hội đồng cổ đông thông qua.
• Số cổ phiếu esop phát hành 1 năm không vượt quá 5% tổng số cổ phần đang lưu hành của doanh nghiệp.
• Công ty đáp ứng được các điều kiện về vốn, dựa trên các báo cáo tài chính đã được kiểm toán từ các nguồn: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triển…
• Doanh nghiệp có quy định rõ ràng về tiêu chuẩn nhân viên được nhận cổ phiếu thưởng, thực hiện theo nguyên tắc: Xác định giá bán, định lượng cổ phiếu chia cho người lao động trong danh sách và thời gian phân phối cụ thể.

Quy định về năng lực nguồn vốn, sẽ có những trường hợp sau:

• Công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu esop, nguồn vốn dựa trên báo cáo tài chính của công ty mẹ. Nguồn vốn thực hiện phát hành cổ phiếu, không vượt quá lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.
• Công ty có nguồn vốn thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, theo báo cáo tài chính hợp nhất. Tuy nhiên, nguồn vốn lại cao hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo báo cáo tài chính của công ty mẹ. Lúc này công ty chỉ được sử dụng nguồn vốn từ lợi nhuận sau thuế khi đã chuyển từ các chi nhánh về công ty mẹ.
• Công ty phát hành cổ phiếu esop phải đảm bảo: Tổng giá trị nguồn vốn trên không nhỏ hơn tổng giá trị nguồn vốn tăng thêm, theo phương án đã được đại hội đồng cổ đông thông qua.

Mục đích phát hành cổ phiếu esop

Cổ phiếu esop được doanh nghiệp phát hành dành riêng cho đối tượng cụ thể là: Nhân viên lâu năm và có nhiều cống hiến với công ty. Mục tiêu phát hành loại cổ phiếu này nhằm tạo sự gắn kết của người lao động và doanh nghiệp. Một chính sách cho phép người lao động sở hữu một phần tài sản của công ty, từ đó thể hiện trách nhiệm với công việc và vị trí gắn bó.

Cổ phiếu esop có thể coi là giải pháp thay thế cho quà tặng hiện vật hay tiền mặt. Người lao động giữ cổ phiếu esop sẽ được hưởng lợi từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, nhận cổ tức và lợi nhuận từ giá cổ phiếu hiện hành.

Loại cổ phiếu này cũng tạo thêm nguồn vốn mới cho doanh nghiệp. Giải pháp tăng vốn điều lệ, tạo ra dòng tiền để xoay vòng vốn phục vụ hoạt động kinh doanh của công ty.

Lợi ích khi phát hành cổ phiếu esop

Phát hành cổ phiếu esop là giải pháp được nhiều doanh nghiệp lớn lựa chọn. Vậy Lợi ích cổ phiếu esop khi phát hành là gì?

Lợi ích đối với nhân viên công ty

Người lao động nằm trong danh sách nhận cổ phiếu thưởng đáp ứng các điều kiện mà doanh nghiệp đưa ra. Lợi ích cổ phiếu esop với nhân viên trong công ty:

• Nhân viên làm việc, có năng lực, thành tích và được doanh nghiệp coi trọng đóng góp. Một yếu tố khẳng định cho vị trí của nhân viên trong doanh nghiệp.
• Nhân viên sẽ được nhận lợi nhuận dài hạn từ giá trị cổ phiếu công ty, sự tăng trưởng mang lại cổ tức bền vững cho người lao động. Một giải pháp tạo thu nhập thụ động cho nhân viên nhưng không tốn quá nhiều công sức.

Lợi ích đối với doanh nghiệp

Với doanh nghiệp, việc phát hành cổ phiếu esop mang lại nhiều lợi ích như:

• Giải pháp để giữ lại người lao động có năng lực, nhân viên có thành tích cao, nhiều cống hiến. Đây là vấn đề lớn, cần thực hiện để đảm bảo bộ máy vận hành ổn định, phát triển bền vững.
• Doanh nghiệp không sử dụng tiền mặt trực tiếp để tặng thưởng cho thành tích của nhân viên, mà thông qua lợi nhuận lâu dài từ hoạt động kinh doanh. Điều này sẽ giúp công ty giữ lại một số tiền thưởng lớn trở thành vốn để quay vòng, phục vụ tái đầu tư, mở rộng.

Nhà đầu tư có nên mua cổ phiếu esop?

Cổ phiếu esop được doanh nghiệp đại chúng phát hành, có giá trị tương đương với các cổ phiếu khác hiện hành. Nhiều nhà đầu tư băn khoăn có nên mua cổ phiếu esop hay không?

Đặc điểm cổ phiếu esop là được lên kế hoạch và công bố phát hành khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện và danh sách nhân viên trong công ty đạt tiêu chuẩn mua cổ phiếu. Nhân viên sẽ trực tiếp mua cổ phiếu esop từ doanh nghiệp phát hành, với mức giá ưu đãi.

Tùy theo quy định và điều kiện của từng doanh nghiệp, mà sẽ chia thành cổ phiếu esop dạng hạn chế hay tự do chuyển nhượng. Với các nhà đầu tư thường, không phải là thành viên doanh nghiệp, cổ phiếu esop không phải là lựa chọn lý tưởng để đầu tư. Theo các quy định của công ty phát hành, cổ phiếu esop cũng sẽ không được phát hành ra bên ngoài, mà được chuyển nhượng trong nội bộ doanh nghiệp.

Rủi ro khi phát hành cổ phiếu esop

Cổ phiếu esop có tính 2 mặt, bên cạnh những lợi ích, doanh nghiệp và cổ động sẽ phải đối mặt với những rủi ro khác nhau.

Phát hành cổ phiếu esop gây loãng cổ phiếu

Các doanh nghiệp cần cân đối và tuân thủ các nguyên tắc để phát hành cổ phiếu sao cho hợp lý. Việc phát hành cổ phiếu esop sẽ trực tiếp ảnh hưởng và tác động lên lợi ích của cổ đông. Bởi, nguồn lực tài chính để xây dựng chiến lược ưu đãi, cổ phiếu thưởng được rút ra từ một phần tài sản công ty, tối đa không quá 5% tổng cổ phần đang lưu hành. Do vậy, khi esop được phát hành, lợi ích của cổ đông sẽ bị pha loãng, từ đó ảnh hưởng đến giá cổ phiếu thường trên thị trường.

Tình trạng phát hành cổ phiếu esop với tần suất lớn, cùng tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ khiến giá trị của cổ phiếu thường giảm. Điều này, sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư ngoài doanh nghiệp. 

Phát hành cổ phiếu esop gây rủi ro cho việc quản trị

Phát hành cổ phiếu esop thiếu minh bạch, không rõ ràng và có dấu hiệu lạm dụng sẽ ảnh hưởng đến việc quản trị doanh nghiệp. Một số trường hợp, hợp tác trục lợi từ lãnh đạo công ty, để móc túi cổ đông, chia lợi nhuận, cổ phần cho một bộ phận người thân quen, nhân viên dưới chướng để gia tăng sức ảnh hưởng và quyền sở hữu doanh nghiệp.

Phát hành cổ phiếu esop sẽ trở thành ngòi nổ xung đột trong quản trị, mâu thuẫn giữa các cổ đông hay ban lãnh đạo công ty. Gián tiếp ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, vận hành của doanh nghiệp.

Phát hành cổ phiếu esop là giải pháp để doanh nghiệp giữ chân nhân lực chất lượng, mang lại lợi ích về vốn, nhưng cũng sẽ có những rủi ro lớn cần cân nhắc. Các đơn vị cần có chiến lược và kế hoạch rõ ràng, mang lại lợi nhuận dài hạn, bền vững khi phát hành cổ phiếu thưởng. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ về cổ phiếu esop và những đặc trưng của loại cổ phiếu đặc biệt này.