Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh cho nhà đầu tư mới

Có rất nhiều nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán phái sinh với hy vọng sinh lời cao. Tuy nhiên, lợi nhuận lớn luôn đi cùng rủi ro lớn, trước khi tham gia thị trường, nhà đầu tư cần trang bị thêm kiến thức, kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh giúp đưa ra quyết định hiệu quả.

Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh không?

Vì cách thức giao dịch đơn giản, cơ hội sinh lời cao, chứng khoán phái sinh là sản phẩm rất hấp dẫn với các nhà đầu tư. Tuy nhiên, với tính chất linh hoạt, thị trường biến động nhanh chóng, chứng khoán phái sinh cũng tiềm ẩn mức độ rủi ro cao. Vậy nên, để quyết định có “xuống tiền” đầu tư chứng khoán phái sinh hay không, nhà đầu tư nên nắm rõ các ưu/nhược điểm của hình thức đầu tư này.

Ưu điểm của đầu tư chứng khoán phái sinh

Một số ưu điểm của đầu tư chứng khoán phái sinh là:

• Chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư hạn chế rủi ro, phân tán rủi ro khi tham gia thị trường.
• Cách thức giao dịch đơn giản, linh hoạt, cho phép nhà đầu tư bán khống, giao dịch T+0, chốt lãi/lỗ trong ngày…
• Tính thanh khoản cao hơn chứng khoán cơ sở do sản phẩm được niêm yết và giao dịch tập trung tại Sở giao dịch chứng khoán.
• Định giá, khối lượng và giá trị giao dịch được công khai tạo tính minh bạch cho các giao dịch.
• Do không phụ thuộc vào công ty phát hành nên số lượng giao dịch chứng khoán phái sinh không giới hạn, phụ thuộc vào nhu cầu của nhà đầu tư.
• Thị trường chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư bán khống tài sản.
• Thị trường chứng khoán phái sinh có 2 chiều, nhà đầu tư có thể tham gia ở cả vị thế mua và vị thế bán. Nhờ đó, nhà đầu tư có thể thu lời ngay cả khi thị trường đi lên và đi xuống.
• Lợi thế đòn bẩy tài chính giúp nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra số tiền ký quỹ nhỏ nhưng mua được số chứng khoán có giá trị cao gấp nhiều lần.

Hạn chế của đầu tư chứng khoán phái sinh

Những ưu điểm trên tạo nên sự hấp dẫn to lớn của chứng khoán phái sinh với nhà đầu tư. Nhưng bên cạnh ưu điểm, thị trường này cũng có những hạn chế mà nếu không hiểu rõ chúng, nhà đầu tư rất dễ thua lỗ. Một số nhược điểm của chứng khoán phái sinh như sau:

• Nhà đầu tư sẽ bị thua lỗ lớn nếu diễn biến thị trường không đúng như dự đoán hay kỳ vọng. Đặc biệt với chiến lược đầu cơ, mức độ thua lỗ sẽ lớn hơn rất nhiều so với số vốn ban đầu.
• Tham gia thị trường này, nhà đầu tư phải có tiềm lực tài chính ổn định để sẵn sàng ký quỹ bổ sung. Lãi/lỗ sẽ được kết toán hàng ngày, nhà đầu tư phải kịp thời ký quỹ bổ sung ngay khi tài khoản ký quỹ xuống thấp hơn mức duy trì, nếu không vị thế sẽ bị đóng và nhà đầu tư sẽ phải chịu thua lỗ.

Như vậy, đầu tư chứng khoán phái sinh sẽ hiệu quả nếu nhà đầu tư có tiềm lực tài chính ổn định, lớn mạnh, có thể huy động thêm vốn kịp thời bất cứ lúc nào; nhà đầu tư phải có kiến thức vững vàng, hiểu biết thị trường để đưa ra những phán đoán, kế hoạch đầu tư hiệu quả. 

Nếu chưa chuẩn bị sẵn sàng những điều này, nhà đầu tư không nên nóng vội tham gia thị trường mà nên học hỏi thêm kiến thức, kinh nghiệm chứng khoán phái sinh trước để tránh bị thua lỗ lớn.

Sai lầm thường gặp khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Nhà đầu tư mất hết lợi nhuận, thua lỗ với chứng khoán phái sinh chủ yếu do 2 sai lầm chính đó là không hiểu quy luật vận động của thị trường và tham lam.

Sai lầm 1: Không hiểu quy luật thị trường

Thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam còn nhỏ, nguồn tiền có hạn nên sẽ có những nhịp nghỉ điều chỉnh sau khi thị trường tăng hoặc giảm mạnh. Sau giai đoạn điều chỉnh sẽ chuyển sang tích lũy rồi mới quay lại xu hướng tăng hoặc giảm. Do đó, thị trường sẽ biến động liên tục, nếu nhà đầu tư chứng khoán phái sinh không có tâm lý vững vàng dễ ra quyết định sai và bị loại khỏi cuộc chơi.

Cách vào lệnh và thời gian vào lệnh để chốt lời tại mỗi giai đoạn cũng khác nhau. Thông thường, khi có trend, chỉ cần không đi ngược trend thì có vào lệnh trễ nhà đầu tư vẫn thu lợi nhuận. Ngược lại, trong giai đoạn tích lũy, nhà đầu tư phải vào lệnh hoặc đóng vị thế ngay khi có tín hiệu đảo chiều, thực hiện chốt lời từng phần khi có lợi nhuận. 

Giai đoạn không phải trend, thị trường biến động nhanh và ngắn hơn nên chỉ cần do dự là nhà đầu tư sẽ bị thua lỗ ngay. Việc không biết cách mua bán chứng khoán phái sinh khiến nhà đầu tư phải trả giá đắt.

Sai lầm 2: Giao dịch quá nhiều

Không hiểu thị trường cùng tham lam sẽ khiến nhà đầu tư không giữ được lợi nhuận đã thu được. Khi thị trường có trend, nhà đầu tư nhanh chóng thu được lợi nhuận lớn. Từ đây, họ dễ sa đà, bỏ tiền nhiều hơn nữa với hy vọng thu được càng nhiều lợi nhuận hơn.

Tuy nhiên, thời gian thị trường có trend qua đi chuyển sang giai đoạn điều chỉnh, phương pháp đầu tư thay đổi. Do không am hiểu thị trường, nhà đầu tư vẫn áp dụng phương pháp cũ dần tới thua lỗ, lấy đi toàn bộ lợi nhuận trước đó đạt được. Lúc này, do muốn gỡ lại vốn, họ càng lao đầu vào, tìm mọi cách để gỡ lại và càng mất nhiều hơn.

Một kiểu sai lầm khác đó là muốn ăn hết tất cả nhịp sóng của thị trường nên đặt nhiều giao dịch nhỏ. Khi đó, nếu dự đoán đúng, trừ thuế và phí, số lãi thu được không nhiều. Thậm chí, nếu dự đoán đúng tới 80% nhưng 20% còn lại sai thì nhà đầu tư vẫn lỗ.

Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh để giữ lợi nhuận

Muốn đầu tư chứng khoán phái sinh có lãi, nhà đầu tư cần biết cách quản lý cảm xúc cá nhân để không bị tác động bởi biến động thị trường, nắm được các nguyên tắc và quy tắc đầu tư đề bảo toàn lãi của mình. 

Dưới đây là một số kinh nghiệm giúp nhà đầu tư biết cách chơi chứng khoán phái sinh như thế nào hiệu quả nhất.

Quản lý cảm xúc cá nhân

Cảm xúc là thứ làm cho nhà đầu tư dễ dàng đưa ra quyết định sai lầm. Thị trường chứng khoán phái sinh biến động không ngừng, nhà đầu tư mới hoặc có tâm lý chưa vững dễ lo sợ và bị cuốn vào làn sóng thị trường.

Muốn quản lý được cảm xúc cá nhân, nhà đầu tư nên trang bị kiến thức, kỹ năng phân tích thị trường, đánh giá biểu đồ, từ đó sẽ có tư duy nhạy bén hơn, có cái nhìn tổng quát về thị trường và không bị “lung lay” trước những thông tin nhiễu loạn.

Quy tắc 2% – 6%

Quy tắc 2% – 6% là kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh được nhiều nhà đầu tư áp dụng. Với quy tắc này, nhà đầu tư xác định được điểm dừng cắt lỗ bằng cách lấy số tiền lỗ chấp nhận mất chia số lượng hợp đồng để có được mức giá phù hợp nhất. Quy tắc 2% – 6% có 3 nguyên tắc như sau:

1. Áp dụng ngưỡng hỗ trợ hoặc ngưỡng kháng cự fibonacci.
2. Tiền lỗ không được vượt quá 2% tổng số tiền đầu tư/mỗi vị thế.
3. Số tiền lỗ chấp nhận mất tối đa 6% tổng số tiền đầu tư/mỗi vị thế.

Nguyên tắc bảo toàn lãi

Giao dịch phái sinh như thế nào để bảo toàn lãi? Nguyên tắc bảo toàn lãi nghĩa là trong mọi phiên giao dịch, khi có lãi phải hiện thực hóa ngay trong ngày, không duy trì vị thế qua đêm. 

Khi chơi chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư luôn giao dịch T+1, T+0, nghĩa là được phép mua hôm nay, hôm sau bán hoặc bán ngay trong ngày. Như vậy, mỗi phiên sẽ thực hiện chốt lời, cắt lỗ ngay mà không để sang ngày hôm sau.

Với cách làm này, nhà đầu tư sẽ canh thời điểm mua để bảo toàn lãi, nếu lỡ nhịp thì nên chờ cơ hội khác. Lãi mỗi ngày được bảo toàn, tránh việc nhà đầu tư tham lam giữ một vị thế quá lâu gây mất lãi, thậm chí thua lỗ. Đây cũng là một cách kiềm chế cảm xúc tốt với nhà đầu tư, tránh dao động do tác động của thị trường.

Trên đây là những kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh nhà đầu tư cần biết trước khi tham gia thị trường này. Ngoài ra, nhà đầu tư hãy tích lũy thêm nhiều kiến thức về đánh giá, phân tích thị trường thông qua đọc sách, tham gia các diễn đàn để học hỏi từ người đi trước. Khi đã có đủ kiến thức, nhà đầu tư sẵn sàng tham gia thị trường và có quyết định đúng đắn, không bị biến động xấu tác động tâm lý.