So sánh môi giới chứng khoán và tự doanh chứng khoán

Thuật ngữ môi giới chứng khoán hay tự doanh chứng khoán rất dễ bị nhầm lẫn, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường. Trong bài viết này, cùng Finhay đi vào so sánh điểm giống và khác nhau giữa chúng một cách chính xác nhất.

Điểm giống nhau giữa môi giới và tự doanh chứng khoán

Hoạt động môi giới và tự doanh đều được thực hiện tại công ty chứng khoán. Chúng là nghiệp vụ quen thuộc mà hầu như các công ty chứng khoán được cấp phép thực hiện theo bộ luật hiện tại, với mục đích tìm kiếm lợi nhuận để phát triển tổ chức. Bên cạnh nghiệp vụ bảo lãnh phát hành và tư vấn đầu tư thì môi giới với tự doanh được nhắc đến nhiều trên thị trường .

Lưu ý rằng, chỉ khi công ty được cấp phép hoạt động nghiệp vụ môi giới thì mới có thể đăng ký nghiệp vụ tự doanh chứng khoán.

Điểm khác nhau giữa môi giới chứng khoán và tự doanh chứng khoán

Nội dung sau đây sẽ trình bày những điểm khác nhau giữa môi giới chứng khoán và tự doanh chứng khoán. Gồm có đặc điểm, mục đích, yêu cầu, quy định và các hình thức giao dịch. Thông qua 5 yếu tố này, nhà đầu tư có thể phân tách rõ ràng từng loại nghiệp vụ.

Đặc điểm

Nghiệp vụ môi giới chứng khoán chỉ yêu cầu công ty chứng khoán có đủ 25 tỷ vốn pháp định để đăng ký, trong khi đó tự doanh chứng khoán cần đến 100 tỷ đồng. Đây là quy định trong Nghị định số 58/2012/NĐ-CP và bổ sung bởi Nghị định số 60/2015/NĐ-CP.

Ngoài ra:

• Tự doanh chứng khoán là bản thân công ty chứng khoán thực hiện giao dịch mua bán với danh nghĩa một khách hàng hoặc nhà đầu tư. Kết quả đầu tư công ty nhận toàn bộ 100% lợi nhuận. Đây là hoạt động mang tính đầu cơ thông qua việc sử dụng các công cụ phái sinh vào những khoản đầu tư phức tạp chứa nhiều rủi ro.
• Môi giới chứng khoán được hiểu là nghiệp vụ mà công ty đứng ra làm trung gian giao dịch mua bán cho mỗi khách hàng nhằm hưởng hoa hồng và phí. Ngoài ra nghiệp vụ này nhằm bảo vệ quyền lợi, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong quá trình giao dịch của nhà đầu tư. Thông qua một hợp đồng dịch vụ môi giới để kết nối giữa bên môi giới (công ty chứng khoán) và bên được môi giới (khách hàng). Nó là công cụ pháp lý để hai bên thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm của mình. Theo đó, bên môi giới cần mua hộ hoặc bán hộ chứng khoán cho khách hàng với tư cách người đại diện, khách hàng phải trả phí hoa hồng khi kết thúc giao dịch mua bán hộ này.

Mục đích của nghiệp vụ

Mục đích chung đều vì đem lại lợi nhuận cho công ty chứng khoán, nhưng khi phân tách ra ta sẽ nhìn thấy sự khác biệt trong mục tiêu hoạt động của từng nghiệp vụ.

Hoạt động môi giới gồm:

• Hướng dẫn và mở tài khoản cho các khách hàng, thực hiện nhận lệnh và kiểm lệnh, sau đó truyền lệnh lên sở giao dịch và trung tâm giao dịch chứng khoán; Sau khi có kết quả thì lập báo cáo kết quả giao dịch từng thời kỳ để báo cho khách hàng. Lưu ý rằng trong hoạt động này, quyền ra quyết định mua hoặc bán do khách hàng tự đưa ra, bên môi giới đại diện khách hàng để đặt lệnh giao dịch và không chịu bất kỳ trách nhiệm nào về rủi ro của khách hàng. Nhưng nếu có sự sai sót trong quá trình thực hiện như lệnh sai, không kiểm soát thận trọng thì sẽ bị phạt theo luật định.
• Hoạt động môi giới là cầu nối các khách hàng với bộ phận nghiên cứu đầu tư chứng khoán, nó cung cấp cho khách hàng cơ hội tham khảo các báo cáo nghiên cứu chuyên sâu cũng như khuyến nghị đầu tư hiệu quả. Đem lại cho bạn những sản phẩm và dịch vụ tốt, đáp ứng nhu cầu tâm lý khi cần, khắc phục khỏi những trạng thái cảm xúc quá mức của khách hàng,…

Tự doanh chứng khoán gồm:

• Nghiệp vụ mang lại nguồn lợi nhuận cho công ty chứng khoán bằng cách mua bán trực tiếp với tư cách là nhà đầu tư. Khoản tiền thu được từ chênh lệch giá của các khoản đầu tư. Chính công ty bắt tay vào thực hiện nên sẽ có các quyết định tốt hơn bởi sự tổ chức chuyên nghiệp, phân tích tổng quan, ưu thế nguồn lực tài chính tốt hơn đầu tư cá nhân. Đây là hoạt động mang lại thu nhập lớn cho các công ty chứng khoán hiện nay. Nhưng nó lại bị kiểm soát bởi một số quy định riêng để đảm bảo công ty không thao túng thị trường.
• Ngoài ra còn có một số chức năng như: Tạo nguồn dự trữ và đảm bảo tính thanh khoản của chứng khoán; Điều tiết thị trường về biến động giá, tham gia phân tích với hiệp hội chứng khoán để đưa ra chiến lược điều tiết hợp lý.

Yêu cầu nghiệp vụ

• Đối với tự doanh chứng khoán yêu cầu công ty có sự tách biệt trong quản lý, luôn ưu tiên thực hiện lệnh của khách hàng trước, đảm bảo sự công bằng và trung thực. Đồng thời, cần thực hiện bình ổn giá trị thị trường chứng khoán cũng như tăng tính thanh khoản trong thị trường sơ cấp.
• Đối với nghiệp vụ môi giới chứng khoán, công ty có trách nhiệm phải trình bày hết những trường hợp có thể xảy ra với khoản đầu tư của khách hàng, không tự ý can thiệp, chỉnh sửa lệnh đặt theo ý mình. Luôn tôn trọng quyết định khách hàng, kiểm tra thông tin lệnh cẩn trọng tránh sai sót. Người thực hiện môi giới phải có đủ trình bộ bằng cấp cùng những chứng chỉ hành nghề theo quy định của luật pháp. Cần đảm bảo trong quá trình phục vụ khách hàng, người môi giới truyền đạt đúng, đủ thông tin.

Quy định về công ty 

Đối với nghiệp vụ môi giới chứng khoán hay tự doanh chứng khoán ngoài yêu cầu về vốn pháp định đã nói ở trên thì cần có những quy định cụ thể sau:

• Môi giới chứng khoán là hoạt động được cấp phép, nếu công ty đã đăng ký được hoạt động lưu ký chứng khoán. Chính ủy ban Chứng khoán nhà nước sẽ cấp quyền, điều chỉnh hoặc thu hồi giấy phép thành lập của công ty này. Tổ chức ngoài được cấp giấy phép cần phải đăng ký doanh nghiệp theo quy định trong luật doanh nghiệp. Công ty có thể tổ chức hoạt động dưới hình thức công ty TNHH hoặc công ty CP. Đối với người thực hiện môi giới phải đảm bảo về chứng chỉ hành nghề môi giới chứng khoán.
• Hoạt động tự doanh thì công ty cần đảm bảo đủ tiền hoặc chứng khoán, để thanh toán sau khi đặt lệnh giao dịch. Hoạt động này không thực hiện dưới danh nghĩa của bên thứ 3, không được cho người khác sử dụng tài khoản tự doanh của công ty. Ưu tiên thực hiện giao dịch của khách hàng trước khi tiến hành lệnh đặt của mình.

Các hình thức giao dịch

Hoạt động môi giới chứng khoán chỉ có một hình thức là giao dịch trực tiếp giữa khách hàng với công ty môi giới. Còn tự doanh chứng khoán có thể giao dịch trực tiếp và gián tiếp.

• Trực tiếp giữa 2 công ty chứng khoán với nhau hoặc với nhà đầu tư trên thị trường. Hình thức này diễn ra chủ yếu với các loại chứng khoán ở thị trường OTC.
• Gián tiếp là công ty sẽ đạt lệnh giao dịch trên sàn với tư cách là khách hàng. 

Thông thường những người mới tham gia đầu tư có xu hướng tìm đến công ty chứng khoán để sử dụng dịch vụ môi giới. Việc này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, giảm rủi ro so với tự mày mò nghiên cứu. Nhưng đổi lại bạn phải trả một khoản phí hoặc hoa hồng khi sử dụng dịch vụ này.

Trên đây là thông tin trình bày những điểm giống – khác của hai khái niệm môi giới chứng khoán và tự doanh chứng khoán. Phân biệt rõ hai hoạt động này để tránh sự nhầm lẫn không đáng có trong quá trình đầu tư. Chúc bạn thành công.