Mô hình vai đầu vai là gì? Những điều cần biết và cách giao dịch hiệu quả nhất

Trong đầu tư chứng khoán, mô hình vai đầu vai là thuật ngữ được nhắc đến khá nhiều. Mô hình giúp nhà đầu tư chứng khoán dự đoán về giá, xu hướng biến động để có lựa chọn đầu tư phù hợp. Với nhiều người, vai đầu vai vẫn còn là thuật ngữ khá xa lạ. Chia sẻ dưới đây của Finhay sẽ giúp bạn hiểu cụ thể về mô hình vai đầu vai, từ đó đưa ra nhận định chính xác về thị trường.

Mô hình vai đầu vai là gì? 

Mô hình vai đầu vai hay Head and shoulders là một mô hình mô tả sự biến động về giá, giúp báo hiệu sự đảo chiều xu hướng trong tương lai. Head and shoulders là mô hình đã được sử dụng từ rất lâu trong đầu tư chứng khoán, tiền ảo… Giúp nhà đầu tư dự đoán gần chính xác nhất về xu hướng biến động giá của chứng khoán.

Mô hình vai đầu vai được mô tả dưới dạng biểu đồ đường cơ sở, với 3 đỉnh. Trong đó, 2 đỉnh bên ngoài có chiều cao gần như nhau và đỉnh ở giữa cao nhất). Từ mô hình head and shoulders, nhà đầu tư có thể dự đoán biến động giá tăng sang giảm hay ngược lại.

Mô hình vai đầu vai được sử dụng nhiều trong giao dịch chứng khoán để nhận định về thị trường, xu hướng biến động của cổ phiếu. Những ưu điểm mà head and shoulders mang lại:

• Dựa vào mô hình head and shoulders mà nhà đầu tư có thể xác định được khoảng giá để đặt mục tiêu lợi nhuận, hạn chế rủi ro. 
• Dựa trên các đỉnh và đáy về giá của mô hình, người chơi đặt lệnh chốt lời, cắt lỗ hiệu quả.
• Khi mô hình head and shoulders hoàn hảo diễn ra, nhà đầu tư có thể nhận định được xu hướng tăng hoặc giảm của mã cổ phiếu trong giai đoạn tiếp theo.

Nhược điểm lớn nhất của mô hình này là xu hướng đảo chiều quá mạnh, ảnh hưởng đến biến động giá theo cùng một hướng.

Các yếu tố cấu thành mô hình vai đầu vai

Mô hình vai đầu vai thể hiện một xu hướng tăng giảm, rõ ràng của giá chứng khoán trên thị trường. Yếu tố cấu thành mô hình head and shoulders cụ thể với các thành phần như sau:

• Vai trái: Thời điểm bắt đầu hình thành xu hướng tăng giá chứng khoán, kết hợp với khối lượng giao dịch lớn. Sau khi tạo đỉnh đầu tiên của giá chứng khoán, thị trường sẽ có điều chỉnh giảm tạo đáy.
• Đầu ở giữa: Từ điểm đáy của vai trái, giá chứng khoán bắt đầu tăng trở lạnh, tạo đỉnh và cao hơn đỉnh của vai trái. Đi kèm với đó là khối lượng giao dịch cũng tăng mạnh, thấp hơn hoặc bằng giai đoạn tạo đỉnh vai trái. Sau khi tạo đỉnh, giá lại bắt đầu điều chỉnh đi xuống tạo đáy ngang bằng với đáy đầu tiên. Khi nối 2 đáy của vai trái và đầu lại có thể tạo thành đường neckline.
• Vai phải: Thời điểm cố gắng phục hồi của mã chứng khoán. Lúc này, từ đáy giá sẽ tăng dần trở lại, tạo định nhưng chỉ cao bằng đỉnh vai trái. Sau đó sẽ quay đầu giảm, đồng thời phá vỡ đường viền neckline và báo hiệu xu hướng giá đi xuống.
• Đường viền cổ: Yếu tố quan trọng trong mô hình, đóng vai trò mức hỗ trợ khi dự đoán mô hình vai đầu vai giảm giá. Có thể coi, đường viền cổ là mức kháng cự để các nhà đầu tư tìm kiếm đầu và vai tăng giá trở lại. Đặc điểm đường viền cổ có thể thẳng hoặc hơi vênh.

Về cơ bản, mô hình vai đầu vai hoàn hảo sẽ với đường 2 đáy và 2 đỉnh bằng nhau. Nhưng trong thực tế, rất hiếm khi xuất hiện mô hình head and shoulders có độ hoàn hảo như vậy. Thông thường, các đỉnh vai trái và vai phải sẽ không bằng nhau, 2 đáy cũng có sự chênh lệch.

Giá và khối lượng chứng khoán giao dịch là 2 yếu tố quan trọng, trong phân tích mô hình này. Việc tạo đỉnh ở vùng đầu nhưng khối lượng giao dịch của chứng khoán không tăng mạnh, cho thấy động lực đã yếu đi. Bên cạnh đó, khối lượng phần vai phải thấp cũng cho thấy số lượng cổ phiếu thu hẹp và bị lấn át bởi xu hướng bán ra.

Ý nghĩa của mô hình vai đầu vai là gì?

Mô hình vai đầu vai được ứng dụng nhiều trong giao dịch chứng khoán. Mặc dù rất hiếm xảy ra mô hình vai đầu vai hoàn hảo, nhưng nhà đầu tư vẫn có thể dựa vào để phân tích dự đoán thị trường. Ý nghĩa của mô hình vai đầu vai được thể hiện như sau:

• Giúp nhà đầu tư dự đoán trước biến động giá từ tăng sang giảm và ngược lại. Tùy vào mô hình thuận hay ngược mà nhà đầu tư có thể đánh giá biến động giá tiếp theo để có chiến lược mua vào – bán ra phù hợp nhất.
• Giúp nhà đầu tư xác định được mục tiêu giá, khoảng cắt lỗ phù hợp để tối ưu lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.

Phân loại mô hình vai đầu vai trong chứng khoán

Dựa trên những biến động thực tế của thị trường, có thể phân loại mô hình vai đầu vai trong chứng khoán thành 2 loại: Mô hình vai đầu vai thuận và ngược.

Mô hình vai đầu vai thuận

Vai đầu vai thuận được hình thành từ xu hướng tăng giá tạo đỉnh (vai) sau đó đi xuống đáy. Tiếp theo giá sẽ bắt đầu tăng trở lại tạo một đỉnh cao hơn gọi là đầu và sau đó lại đi xuống tạo đáy. Cuối cùng, giá chứng khoán phục hồi tăng trở lại tạo 1 đỉnh khác thấp hơn (vai), ngay sau đó sẽ quay đầu đi xuống.

Đường viền cổ sẽ được xác định bằng cách vẽ hai đáy, với độ dốc có thể lên hoặc xuống. Độ dốc của neckline đi xuống sẽ có độ đáng tin cậy hơn với mô hình vai đầu vai thuận. Mô hình hoàn thành, giá đi xuống, phá vỡ đường viền cổ.

Mô hình vai đầu vai ngược

Vai đầu vai ngược có đồ thị biến động giá ngược lại so với mô hình thuận, tạo thành các thung lũng. Mô hình vai đầu vai ngược sẽ bắt đầu bằng sự giảm giá, tạo đáy là vai, sau đó sẽ quay đầu trở lại tạo đỉnh.

Ngay sau khi tạo đỉnh lần 1, giá sẽ tiếp tục giảm mạnh, xuống đáy thấp hơn so với vai gọi là đầu. Giá quay đầu tăng trở lại tạo đỉnh lần 2 ngang bằng hoặc hơn so với đỉnh đầu tiên. Tiếp tục, giá sẽ giảm mạnh tạo đáy là vai thứ 2 và tiếp tục tăng trở lại phá vỡ đường viền cổ. Mô hình vai đầu vai nghịch đảo cho thấy xu hướng giảm giá của chứng khoán đã bị đảo ngược.

Cách giao dịch chứng khoán với mô hình vai đầu vai

Mô hình head and shoulders cho phép nhà đầu tư nhận định được xu hướng giá đảo chiều từ tăng sang giảm và ngược lại. Dưới đây là một số cách giao dịch chứng khoán với mô hình vai đầu vai hiệu quả, đang được nhiều người áp dụng:

• Thông thường, các nhà đầu tư sẽ thực hiện lệnh bán ra khi thị trường xuất hiện vai đầu vai. Tuy nhiên, để việc bán ra hiệu quả nhất, vào lệnh cần chờ thời điểm giá phá vỡ đường viền cổ. Bởi đây là thời điểm giá xác định đã đảo chiều.
• Nhà đầu tư vẽ mô hình vai đầu vai và đo khoảng cách và chiều cao các điểm để xác định khoảng lợi nhuận. Sử dụng vai để đặt lệnh dừng lỗ và thoát lệnh tại giao điểm với đường viền cổ.

Tuy nhiên cần hiểu rõ, không có mô hình nào thực sự hiệu quả 100%. Và mô hình vai đầu vai cũng không thực sự hoàn hảo, nếu như thị trường không diễn biến theo mô hình này sẽ khiến mức dừng lỗ bị ảnh hưởng. Do vậy, nhà đầu tư cần nhận định mô hình và quyết định đặt lệnh dựa trên biến động thực tế thị trường, tránh phụ thuộc quá vào mô hình này.

Hy vọng những chia sẻ trên đây của Finhay sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ mô hình vai đầu vai là gì? Từ đó có nhận định cũng như dự đoán về giá chứng khoán hiệu quả, giúp đưa ra quyết định đầu tư sinh lời, giảm thiểu rủi ro.