OCF là gì? Ứng dụng và cách trình bày trong báo cáo tài chính

Các nhà đầu tư đã từng đọc và phân tích một báo cáo tài chính của doanh nghiệp, chắc chắn sẽ thấy được thuật ngữ OCF cũng như những thông tin liên quan đến thuật ngữ này. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu tường tận về OCF để phân tích và đánh giá chính xác. Cùng Finhay đi vào tìm hiểu chi tiết OCF là gì, công thức tính và ứng dụng của chỉ số này trong báo cáo tài chính trong bài viết dưới đây.

OCF là gì?

OCF là viết tắt của từ Operating Cash Flow, được hiểu là thước đo lượng tiền mặt sản sinh trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là thuật ngữ về sự lưu chuyển dòng tiền thuần của tổ chức, phản ánh sự chênh lệch giữa tổng giá trị chi ra so với tổng giá trị thu vào từ những hoạt động kinh doanh xét trong một kỳ báo cáo cụ thể.

OCF sẽ phản ánh được khả năng tạo ra dòng tiền của doanh nghiệp liệu có đủ để duy trì và tiếp tục phát triển hay không. Từ đó nhà đầu tư có được đánh giá và đưa ra lựa chọn nên hay không nên đầu tư vào doanh nghiệp này.

Công thức tính OCF

Có 2 phương pháp tính OCF được sử dụng phổ biến. Đó là phương thức trực tiếp và gián tiếp.

Cách tính OCF trực tiếp

Cách tính OCF trực tiếp có tính chính xác cao, đơn giản dễ sử dụng. Tuy nhiên cách tính này còn hạn chế trong vấn đề cung cấp thông tin cho nhà đầu tư. Phương pháp trực tiếp không thể hiện đủ thông tin quan trọng như hoạt động kinh doanh, các nguồn tiền mặt cụ thể,… 

Công thức tính: 

OCF = Tổng doanh thu – Tổng chi phí hoạt động

Cách tính OCF gián tiếp

Phương pháp gián tiếp yêu cầu tính phức tạp hơn, nhưng cách tính này được nhiều nhà đầu tư ưa chuộng vì có thể làm rõ về doanh nghiệp. Nhà đầu tư dựa vào đó để xác định các biện pháp kế toán, lập báo cáo tài chính, loại bỏ những khoản thu nhập không sử dụng tiền mặt,… 

Công thức tính: 

OCF = EBIT – Khấu hao – Thuế.

Lưu ý khi tính OCF

Trong công thức tính theo cách trực tiếp, phần doanh thu và chi phí được dùng là con số tổng cuối cùng. Vì thế, các số liệu này có thể đã bao gồm các khoản không liên quan đến tiền mặt như khấu hao, hàng tồn kho,… Còn theo cách gián tiếp thì thể hiện rõ các khoản này. 

Mặc dù kết quả tính của 2 phương pháp trên sẽ giống nhau, nhưng dựa vào cách thứ 2 nhà đầu tư xác định rõ được các đầu mục liên quan tới dòng tiền thuần của doanh nghiệp. Từ đó có được cái nhìn chi tiết và chính xác hơn.

Khi tính OCF, mà bạn cần nhớ: Các khoản mục được trình bày trong báo cáo hoạt động kinh doanh và lưu chuyển tiền tệ sẽ được thể hiện ở cả dấu dương và dấu âm, có báo cáo lại bỏ phần âm ở trong ngoặc. 

Tiếp theo, nếu nhìn vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ, OCF sẽ nằm ở phần lợi nhuận trước thuế, như vậy doanh nghiệp có thể điều chỉnh các khoản vốn lưu động cũng như thay đổi chúng trong trường hợp cần thiết.

Ứng dụng OCF trong đánh giá doanh nghiệp

Thực tế, OCF không chỉ có ý nghĩa với nhà đầu tư mà bản thân chủ doanh nghiệp cũng phải nắm rõ về OCF. Bởi vì chỉ số này đang phản ánh trực tiếp dòng tiền của tổ chức, mà dòng tiền lại là yếu tố rất quan trọng để công ty đưa ra được quyết định mở rộng, tái đầu tư, phát triển, vay thêm vốn, phát hành trái phiếu, mua lại cổ phiếu,… trong tương lai.

Dù các chỉ tiêu khác như tài sản, vốn chủ sở hữu, nợ, kết quả hoạt động kinh doanh, cũng góp phần phản ánh thực trạng hoạt động của doanh nghiệp, nhưng OCF thể hiện trực tiếp hơn, tiền của công ty đã chi vào mục đích gì và thu được từ đâu. Dòng tiền thuần này đã được loại bỏ các yếu tố như thuế, khấu hao,… 

Có thể nói, hiện nay, OCF còn được chú ý nhiều hơn cả lợi nhuận doanh nghiệp vì nó sẽ tác động trực tiếp tới quyết định tương lai của tổ chức.

Trường hợp OCF âm

Doanh nghiệp sẽ phải phát hành thêm cổ phiếu hoặc đi vay để có được tiền vốn cho hoạt động kinh doanh. Điều này tiềm ẩn rủi ro cao do phải chịu áp lực lãi suất và nợ vay nếu đi vay. Đồng thời, giá trị cổ phiếu doanh nghiệp sẽ giảm nếu bán thêm cổ phiếu mới.

OCF âm không phải lúc nào cũng do doanh nghiệp đang gặp khó khăn. Tùy vào chiến lược kinh doanh của tổ chức mà họ sẽ chấp nhận việc dòng tiền âm.

Cụ thể nếu doanh nghiệp đang đầu tư thêm tiền cho việc phát triển mô hình, mở rộng kinh doanh, đầu tư xây nhà máy,… Các hoạt động này làm dòng tiền chi ra nhiều hơn dòng tiền vào, dẫn đến OCF âm. Nhưng nếu doanh nghiệp đi đúng chiến lược và hoạt động hiệu quả thì lâu dài sẽ sinh ra nguồn tiền nhiều hơn.

Chính vì vậy OCF âm thật sự nguy hiểm nếu việc âm là do tình hình hoạt động kinh doanh thực tế.

Trường hợp OCF dương

Điều đó thể hiện doanh nghiệp đủ tiền để sử dụng cho hoạt động kinh doanh. Khoản tiền thu về cao hơn so với chi ra, như vậy doanh nghiệp sẽ có tiền để tái đầu tư hoặc tiếp tục mở rộng kinh doanh, có tổ chức còn dành một phần tiền để chi trả cổ tức cho cổ đông.

Các nhà đầu tư có xu hướng lựa chọn sở hữu những cổ phiếu được phát hành bởi các doanh nghiệp có OCF cao. Tuy nhiên, mã cổ phiếu tốt với báo cáo tài chính đẹp, dòng tiền thặng dư thường có giá cao, điều này làm nhà giao dịch mới, vừa và nhỏ không có đủ tiền để đầu tư.

Chính vì vậy, bên cạnh yếu tố OCF, người ta còn xem xét thêm tiêu chí về sự tăng trưởng giá, tức giá đang thấp nhưng tỷ lệ tăng trưởng cao. Như vậy, giữa hàng nghìn mã cổ phiếu, bạn sẽ phải tìm chọn ra những mã có giá thấp nhưng OCF dương mới là cơ hội đầu tư tốt. Bên cạnh đó, bạn cần kết hợp thêm chỉ số P/E, P/B … để tìm được mã chứng khoán tốt.

Hai hình thức trình bày OCF trong báo cáo tài chính

Theo quy định tại thông tư số 2002014/TT-BTC và 202/2014/TT-BTC về cách trình bày OCF trên báo cáo tài chính (BCTC): BCTC đơn lẻ sẽ trình bày theo phương pháp trực tiếp và gián tiếp, BCTC hợp nhất thì OCF bắt buộc phải trình bày theo phương pháp gián tiếp. 

• Phương pháp trực tiếp: lưu chuyển tiền ròng từ hoạt động kinh doanh được lập trên cơ sở hiệu số của các khoản thu với các khoản chi, khoản chi này xác định căn cứ trên tài khoản vốn bằng tiền và tài khoản đối ứng được theo dõi trên sổ chi tiết của doanh nghiệp.
• Phương pháp gián tiếp: lưu chuyển tiền ròng từ hoạt động kinh doanh xác định bởi cách điều chỉnh lợi nhuận trước, loại bỏ các khoản mục không phát sinh bằng tiền, những thay đổi trong kỳ của vốn lưu động và những khoản mà ảnh hưởng về tiền được phân loại vào hoạt động đầu tư.

OCF trình bày trực tiếp trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ thuộc BCTC, thể hiện luồng tiền từ hoạt động kinh doanh, gồm luồng tiền ra và luồng tiền vào, cả luồng tiền liên quan đến chứng khoán nắm giữ cho mục đích kinh doanh. 

Mối quan hệ giữa OCF và lợi nhuận của doanh nghiệp

Trong chứng khoán, nhà đầu tư thường kết hợp phân tích nhiều yếu tố để đưa ra quyết định đầu tư đúng nhất. Việc xác định mối quan hệ giữa OCF và lợi nhuận doanh nghiệp giúp nhà giao dịch có được cái nhìn chi tiết hơn về tổ chức, vậy thực sự mối quan hệ này là gì?

Nhìn chung cả OCF và lợi nhuận đều đang phản ánh tình trạng hoạt động của doanh nghiệp. Tùy vào từng trường hợp mà 2 mục này sẽ thay đổi tăng hoặc giảm, nếu lợi nhuận tăng và OCF cũng tăng chứng tỏ công ty đang hoạt động rất tốt, nếu cả 2 cùng giảm thì phải xem xét lại chiến lược kinh doanh hiện tại. 

Trường hợp công ty có mức lợi nhuận lớn nhưng OCF quá thấp, thậm chí âm, điều này phản ánh doanh nghiệp đang gặp khó khăn, khoản thu tiền thực tế bị thấp, bán hàng nhưng không thu được tiền về, có thể do doanh nghiệp sản xuất quá nhiều hoặc đang tích trữ nguyên vật liệu.

Trường hợp công ty có mức lợi nhuận thấp nhưng OCF cao, điều này có thể do thực hiện giảm tồn kho, khấu hao nhanh, khoản phải thu giảm nên tiền mặt thu về tăng.

Khi đánh giá một doanh nghiệp cụ thể, báo cáo tài chính là cơ sở để bạn căn cứ vào phân tích. Đối với OCF, không phải lúc nào chỉ số này âm cũng báo hiệu dấu hiệu xấu. Bạn nên kết hợp nhiều công cụ, yếu tố khác để có được cái nhìn toàn diện hơn về tổ chức mình muốn tìm hiểu.

Trên đây là những kiến thức quan trọng xoay quanh cách tính và ý nghĩa của OCF. Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho nhà đầu tư, từ đó áp dụng tốt trong chiến lược tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán.