Tù nhân Mỹ mua cổ phiếu nhờ trợ cấp của Chính phủ như thế nào?

Sau Covid-19, Chính phủ Mỹ đã ban hành nhiều chương trình cứu trợ. Các gói cứu trợ này đã đem tới nguồn vốn cho nhiều người để tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán. Trong đó có cả những người ở phía sau song sắt. 

Mỗi tối thứ 2 hàng tuần, Tomas Keen và Nick Hacheney sẽ cùng nhau đọc tạp chí Barron’s số mới nhất. Trong khi những người xung quanh tán gẫu và xáo bài thì cả hai chăm chú đọc những dòng tin tài chính. 

Dần dần, họ trở thành trung tâm trong những buổi thảo luận về thị trường chứng khoán, họ đưa ra xu hướng và các dự báo của chuyên gia. Sau khi Tomas và Nick đọc xong, cuốn tạp chí sẽ được mọi người truyền tay nhau đọc cho đến khi những trang giấy nhàu nhĩ. 

Sau khi đọc xong, tờ Barron’s sẽ được Nick đặt cạnh giường ngủ – nơi anh xếp những cuốn tạp chí của mình trong căn phòng giam rộng 7m2 ở Washington DC. Anh bị buộc tội giết người vào năm 2002, Nick đã kháng án suốt 20 năm nay. Tomas bị bắt vào năm 2010 vì tội hành hung, sở hữu súng và một chiếc xe ăn cắp. 

Món tiền bất ngờ

Sau khi thị trường chứng khoán Mỹ sụt giảm vào tháng 3/2020, nhà tù nơi 2 người ở đã xuất hiện hoạt động đầu tư tài chính và bắt đầu bùng nổ sau thời gian đó. Theo Tomas, có 2 lý do cho sự bùng nổ này: 

• Thứ nhất, do chứng khoán lao dốc giúp nhà đầu tư mới có cơ hội bắt đáy.
• Thứ hai, do thị trường chứng khoán sụt giảm nên mức giá này phù hợp hơn với mọi người. 

Nhưng quan trọng nhất, người dân và bao gồm cả tù nhân đã được nhận tiền trợ cấp từ chính phủ Mỹ. Đây là lần đầu tiên Nick nghe thấy việc tù nhân có thể nhận tiền trợ cấp. Lúc đầu, anh còn cho rằng đó chỉ là một trò đùa. Trong suốt 20 năm trong tù, Nick đã nghe đủ loại tin đồn và hầu hết các tin tốt đều không thể thành sự thật. Tuy nhiên, lần này Nick đã sai. 

Nhờ trợ cấp của Chính phủ, các tù nhân bỗng nhiên có 1.200 USD. Sau 2 vòng cứu trợ tiếp theo, họ có thêm 2.000 USD. 

Thay vì phung phí vào các món đồ xa xỉ trong tù như socola, bánh mật ong… nhiều người đã lựa chọn đầu tư chứng khoán. Một số người sẽ ra tù khi 60 tuổi, khi đó, việc có một khoản tiền tiết kiệm sẽ cực kỳ cần thiết với họ. 

Trợ giúp từ người thân

Các tù nhân sẽ không có điện thoại thông minh hay các thiết bị để giao dịch trực tuyến. Vì thế, họ cần nhận được sự trợ giúp từ phía người thân. Nick đã lựa chọn gửi tiền cho anh trai để nhờ mở tài khoản giao dịch và giao dịch thay anh. 

Tuy nhiên, đầu tư chứng khoán vẫn là một điều mới mẻ với nhiều người Mỹ. Sau đại dịch, có tới 20 triệu người Mỹ lần đầu tiên giao dịch chứng khoán. Để trao đổi với người thân ở bên ngoài, các tù nhân cần gọi điện thoại cố định, họ sẽ phải trả 2,5 USD cho 20 phút nói chuyện. Trong thời gian đó, họ sẽ phải hướng dẫn người thân giao dịch ở các trang giao dịch chứng khoán mà chính bản thân họ cũng không nhìn thấy. 

Việc mua bán chứng khoán có lãi không bao giờ là đơn giản. Đặc biệt là với những người muốn đầu tư lướt sóng và thu lời nhanh. Tù nhân là những người sống theo chủ nghĩa ngắn hạn, họ tìm cách sống sót cho ngày mai, từ tháng này qua tháng khác.

Để hiểu hơn về chứng khoán, Nick đã mượn Tomas một cuốn sách về đầu tư, xem các kênh tài chính như CNBC và đặt mình vào vị trí của các chuyên gia để đưa ra dự đoán. Anh cũng tìm kiếm cổ phiếu của các công ty nhỏ để nâng cao cơ hội thu lời. Nick chia sẻ: “Khi tôi nói chuyện với anh trai thông báo đặt lệnh, đà tăng đã dừng lại”. Sau đó, cổ phiếu bất ngờ quay đầu mất giá. Vì thế, anh cay đắng nhận ra mình đang bắt “con dao rơi”.  

Nhiều tù nhân sau khi nhận tiền trợ cấp đã lựa chọn đầu tư crypto và cũng thua lỗ. Tomas thì có cách đầu tư khôn ngoan hơn, anh lựa chọn các công ty tiền điện tử được giao dịch công khai, chẳng hạn như Bitcoin. Nhưng anh vẫn lỗ tới 50% sau một thời gian ngắn.

Vì thế, Tomas đã rút ra được bài học rằng chúng ta sẽ không thể biết được điều gì đang là động lực cho thị trường. Dù có một lời “phím hàng” đúng, thì khi đến được với những người sống sau song sắt, thông tin đó cũng đã trở thành vô dụng. 

Phá vỡ vòng lặp

Hầu hết các tù nhân không có quá nhiều kiến thức về tài chính và chứng khoán. Tomas chia sẻ rằng bạn tù của anh chưa từng làm việc, nhận lương, trả hoá đơn hay mở tài khoản tiết kiệm. Nhiều người còn cho rằng rút tiền tiết kiệm chính là đập vỡ heo đất. Vì thế, sự thiếu hiểu biết, thiếu thông tin trong nhà tù ngày càng trầm trọng hơn. 

Juan là một người bạn cùng phòng giam của Tomas và Nick. Trong 32 năm cuộc đời, anh đã ngồi tù 13 năm. Vì thế, sau khi được học nghề xây dựng, Juan đã bắt đầu công việc mới trong tù với số tiền công cực thấp, theo anh, số tiền này “thấp hơn cả tiền tiêu vặt của trẻ con”. 

Hầu hết các công việc trong tù đều có mức lương rất thấp. Kể cả những công việc chuyên môn như thợ điện hay thợ sửa ống nước thì cũng chỉ được trả khoảng 0,5 USD/giờ làm việc. Theo tờ Economist, tù nhân sẽ bị giới hạn lương, không quá 55 USD/tháng và 660 USD/năm. 

Theo Juan, nếu ở bên ngoài, anh có thể được nhận hàng trăm nghìn USD mỗi năm. Nhưng để chờ đến lúc đó, Juan vẫn phải làm các công việc với mức lương vài trăm USD. Số tiền công quá ít này khiến các tù nhân không thể biết được giá trị của sự nỗ lực và đồng tiền. 

Trong một báo cáo của viện Brookings, có tới gần 50% cựu tù nhân không có thu nhập trong vài năm đầu sau khi ra tù. Trong số những người tìm được việc, cũng có nhiều người phải làm việc với mức lương tối thiểu. Và trong 3 năm, có tới 50% người phải quay trở lại nhà tù do tiếp tục phạm tội. 

Chính vì thế, việc hiểu biết về tài chính sẽ giúp các tù nhân có hy vọng vượt qua được vòng lặp này. Nick và Tomas tự hào giờ họ đã có kiến thức về các chỉ số cơ bản trong chứng khoán như P/E, P/B hay P/S… Họ cũng có thể đọc hiểu các chi tiết kỹ thuật như ngưỡng hỗ trợ/kháng cự, chỉ báo MACD,…

Dĩ nhiên, việc am hiểu kỹ thuật phân tích không thể giúp nhà đầu tư tránh được thua lỗ khi thị trường downtrend, trong đó có cả các tù nhân. Khi thị trường sụt giảm trong năm nay, Tomas và các bạn tù đều thua lỗ sạch. Có nhiều cổ phiếu đầu tuần còn tăng giá, cuối tuần đã quay đầu “lao dốc”. 

Sau thời gian đầu tư chứng khoán, cả Tomas và Nick đã học được nhiều bài học. Trong đó có cả những bài học buồn, nhưng họ không hề nhụt chí. Vì theo Tomas, là các tù nhân, họ đã quen với việc sửa chữa các sai lầm. 

Tham khảo: Vietnambiz