Chứng chỉ tiền gửi là gì? Ưu nhược điểm của CCTG khi đầu tư

Chứng chỉ tiền gửi là một sản phẩm tài chính hay một loại hình đầu tư được đảm bảo bởi đơn vị phát hành và có lãi suất hấp dẫn. Đây là sự lựa chọn tin cậy của nhiều nhà đầu tư khi không muốn mạo hiểm. Tuy nhiên, giống như những sản phẩm tài chính khác, chứng chỉ tiền gửi cũng có những rủi ro nhất định? Vậy chứng chỉ tiền gửi là gì? Đầu tư chứng chỉ tiền gửi có an toàn không? 

Chứng chỉ tiền gửi là gì?

Chứng chỉ tiền gửi (tiếng anh là Certificate of Deposit) là một sản phẩm được phát hành bởi các ngân hàng dưới dạng giấy tờ có giá nhằm huy động vốn từ các cá nhân hoặc tổ chức. Chứng chỉ tiền gửi có hình thức như một sổ tiết kiệm chứng minh chủ sở hữu đang có một khoản tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng đăng ký.

Theo quy định tại điều 5 Thông tư 01/2021/TT-NHNN, chứng chỉ tiền gửi được hiểu là bằng chứng xác nhận nghĩa vụ trả nợ của tổ chức phát hành đối với người mua giấy tờ có giá trong một thời hạn định trước. Tổ chức phát hành ở đây có thể là tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Các loại chứng chỉ tiền gửi

Chứng chỉ tiền gửi xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1961 tại Mỹ và được lưu hành rộng rãi tại Anh. Vào thời điểm đó, chứng chỉ tiền gửi được xem là một loại trái phiếu và có khả năng chuyển nhượng hoặc tặng cho người khác. 

Từ đó đến nay, chứng chỉ tiền gửi luôn là một sản phẩm tài chính được nhiều nhà đầu tư lựa chọn. Khi sở hữu loại chứng chỉ này, nhà đầu tư vẫn sẽ được hưởng các loại lãi suất định kỳ theo quy định của ngân hàng. Hiện nay, trên thị trường hiện có ba loại chứng chỉ tiền gửi, bao gồm:

• Chứng chỉ tiền gửi ghi danh: Là chứng chỉ hoặc ghi sổ có định danh người sở hữu.
• Chứng chỉ tiền gửi vô danh: Là loại giấy tờ có giá phát hành dưới dạng chứng chỉ hoặc ghi sổ nhưng không mang tên chủ sở hữu. Vì thế có thể dễ dàng chuyển nhượng hoặc tặng lại quyền sở hữu thuộc về người nắm giữ.
• Chứng chỉ tiền gửi ghi sổ: không phép chuyển nhượng, thường được bán theo mệnh giá và nhận lãi vào ngày đáo hạn.

Ưu và nhược điểm của chứng chỉ tiền gửi

Khi tìm hiểu về chứng chỉ tiền gửi, nhiều nhà đầu tư thường thắc mắc Chứng chỉ tiền gửi có rủi ro không? Là một loại sản phẩm tài chính, chứng chỉ tiền gửi cũng có những ưu và nhược điểm riêng mà bạn cần lưu ý dưới đây:

Với hình thức gần giống nhau nên chứng chỉ tiền gửi và gửi tiền tiết kiệm thường được đặt lên bàn cân để so sánh. Có thể thấy chứng chỉ tiền gửi có lãi suất cao hơn nhưng tính thanh khoản lại thấp, thời gian kém linh hoạt hơn. Vì vậy để biết có nên mua chứng chỉ tiền gửi hay không bạn nên cân nhắc và tìm hiểu kỹ trước những nguy cơ hoặc tình huống phát sinh trước khi đưa ra quyết định.

Mục đích phát hành 

Đầu tiên, phải kể đến mục đích của chứng chỉ tiền gửi ở mỗi đối tượng khác nhau. Nhà đầu tư sử dụng loại giấy tờ có giá này như một kênh kiếm tiền với mức lãi suất cao và an toàn. Về phía tổ chức phát hành, chứng chỉ tiền gửi sẽ giúp huy động vốn. 

Khi thị trường có nhiều biến động, chứng chỉ tiền gửi thời hạn ngắn thường được ưu tiên lựa chọn do tiền lãi nhận được cao, dễ thanh khoản hoặc chuyển đổi hơn tiền tiết kiệm.

Đối với các đơn vị phát hành, mục đích cuối cùng của chứng chỉ tiền gửi là hướng tới mục tiêu tuân thủ Basel II. Gia tăng nguồn vốn trung và dài hạn, đảm bảo và nâng cao tỷ lệ an toàn cũng như cơ cấu huy động vốn.

Có thể nói đây là kênh đầu tư khá an toàn so với các công cụ tài chính khác ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, người mua cần có kế hoạch rõ ràng và chuẩn bị cho những rủi ro không lường trước trong thời gian kỳ hạn chứng chỉ.

Quy định của pháp luật về chứng chỉ tiền gửi 

Nguyên tắc phát hành 

Điều 11 Thông tư 01/2021/TT-NHNN có quy định về nguyên tắc phát hành chứng chỉ tiền gửi như sau:

• Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (sau đây sẽ gọi chung là tổ chức phát hành) cần chủ động tổ chức các đợt phát hành chứng chỉ tiền gửi theo quy định. Đồng thời tuân thủ các tỷ lệ bảo đảm an toàn đã được quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Các tổ chức tín dụng (đã được sửa đổi, bổ sung) và tuân theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước.
• Tổ chức phát hành được phát hành chứng chỉ tiền gửi trực tiếp cho người mua tại địa điểm giao dịch hợp pháp nằm trong mạng lưới hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó.
• Chứng chỉ tiền gửi phát hành theo hình thức chứng chỉ hoặc chứng nhận quyền sở hữu chứng chỉ tiền gửi phải có đầy đủ các nội dung sau:
  • Tên tổ chức phát hành.
  • Tên gọi của chứng chỉ tiền gửi.
  • Ký hiệu và số seri phát hành.
  • Chữ ký người đại diện hợp pháp của tổ chức phát hành và các chữ ký khác theo quy định.
  • Mệnh giá, thời hạn, ngày phát hành và ngày đáo hạn chứng chỉ.
  • Lãi suất, phương thức và thời điểm trả lãi, địa điểm thanh toán gốc và lãi.
  • Họ tên, số Chứng minh nhân dân/thẻ Căn cước công dân/hộ chiếu còn thời hạn hiệu lực, địa chỉ của người mua (trường hợp người mua là cá nhân). 
  • Tên tổ chức mua, số giấy phép thành lập/mã số doanh nghiệp/số giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (trong trường hợp doanh nghiệp chưa có mã số doanh nghiệp), địa chỉ của tổ chức mua (trường hợp đối tượng mua là tổ chức).
  • Nếu chứng chỉ tiền gửi phát hành bởi công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính thì cần ghi rõ người sở hữu chỉ được chuyển nhượng cho tổ chức.
  • Các nội dung khác của chứng chỉ tiền gửi do tổ chức phát hành quyết định.

Đối tượng phát hành

Theo Điều 3 Thông tư 01/2021/TT-NHNN quy định giấy tờ có giá được phát hành bởi tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo Giấy phép thành lập, hoạt động của tổ chức tín dụng đó, bao gồm:

• Ngân hàng thương mại.
• Ngân hàng hợp tác xã.
• Chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
• Công ty tài chính hoặc công ty có dịch vụ cho thuê tài chính.

Điều kiện khi mua chứng chỉ tiền gửi

Người mua chứng chỉ tiền gửi cần đáp ứng được các điều kiện sau đây:

• Là người Việt Nam hoặc người nước ngoài nhưng đang sinh sống và làm việc hợp pháp tại Việt Nam.
• Có độ tuổi từ đủ 18 tuổi trở lên.
• Có đầy đủ giấy tờ chứng minh nhân thân.
• Có hoạt động giao dịch tại ngân hàng nơi nhà đầu tư mua chứng chỉ tiền gửi.

Ngoài các điều kiện trên, đơn vị phát hành chứng chỉ tiền gửi có thể đặt ra các yêu cầu khác tùy vào mục đích phát hành. 

Quyền lợi khi tham gia chứng chỉ tiền gửi

Chứng chỉ tiền gửi là hình thức đầu tư đem lại lợi nhuận cao, cách thức quản lý và chuyển nhượng đơn giản nên phù hợp với nhiều người. Bên cạnh đó, nó còn có vai trò như một khoản vốn linh hoạt để nhà đầu tư sử dụng cho các kế hoạch tương lai. Một số quyền lợi cụ thể của người mua chứng chỉ tiền gửi có thể kể tới như: 

• Được hưởng lãi trên số tiền đã mua: Tương đồng với tiền gửi tiết kiệm, tiền lãi mỗi tháng được tính theo số tiền mà người mua đã chi trả ban đầu, tuy nhiên lãi suất từ hình thức này sẽ cao hơn so với gửi tiết kiệm thông thường.
• Quyền chuyển nhượng đơn giản và linh hoạt: Nếu người mua có nhu cầu sử dụng tiền gấp hay quy đổi giá trị ra tiền mặt thì chứng chỉ tiền gửi có khả năng chuyển nhượng dễ dàng. Mọi vấn đề về giá đều do hai bên tự thỏa thuận, ngân hàng chỉ đóng vai trò trung gian xác nhận quyền chuyển nhượng sau khi thỏa thuận giữa hai bên thành công. 
• Được cho, tặng, biếu, thừa kế hoặc ủy quyền cho người khác theo quy định của pháp luật và tổ chức phát hành: Ngoài chuyển đổi quyền sở hữu, bạn cũng có thể biếu, cho hoặc tặng lại. Thủ tục tiến hành sẽ đơn giản hơn nhiều so với thừa kế tài sản và sẽ được hỗ trợ từ phía ngân hàng phát hành.

Có thể thấy, chứng chỉ tiền gửi là hình thức đầu tư tương đối an toàn và ít rủi ro. Tuy nhiên, để việc đầu tư hiệu quả, bạn nên xem xét đến mục tiêu và kế hoạch tài chính dài hạn của mình. Hy vọng qua bài viết trên đây, bạn đã có thêm thông tin về sản phẩm tài chính này, qua đó có được sự lựa chọn phù hợp nhất.