ROA là gì? Ý nghĩa của ROA trong đầu tư chứng khoán

Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) là một tỷ số được sử dụng để tính toán mức độ sinh lợi của một doanh nghiệp so với tài sản họ có. ROA là một trong những tỷ số tài chính giúp nhà đầu tư hiểu được sức mạnh tài chính của công ty. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu ROA là gì trong chứng khoán, cách tính chỉ số này và cách các nhà đầu tư có thể sử dụng ROA để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác hơn.

Chỉ số ROA là gì?

ROA hay còn gọi là tỷ suất lợi nhuận trên tài sản, là một chỉ số tài chính cho bạn biết một công ty tạo ra bao nhiêu lợi nhuận so với giá trị tài sản họ có. Tài sản của một công ty bao gồm tất cả các nguồn lực mà công ty đó sở hữu hoặc kiểm soát để tạo ra giá trị kinh doanh.

Chỉ số ROA rất quan trọng với các nhà đầu tư để lựa chọn cổ phiếu tiềm năng. Thông qua chỉ số ROA, bạn sẽ đánh giá được mức độ hiệu quả của một công ty trong việc chuyển hoá vốn đầu tư thành lợi nhuận. 

Cách tính ROA

Chỉ số ROA được tính bởi công thức như sau:

Trong đó:

• Lợi nhuận sau thuế (được lấy từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp) được tính như sau: Tổng thu – Tổng chi – Thuế thu nhập doanh nghiệp.
• Tổng tài sản là tổng trị giá tài sản của công ty tại thời điểm báo cáo, được thể hiện trong bảng cân đối kế toán gồm: tiền và các khoản tương đương tiền, đầu tư tài chính, tài sản cố định, các khoản phải thu, hàng tồn kho, xây dựng cơ bản, bất động sản đầu tư và tài sản khác.
• Đơn vị tính của chỉ số ROA là %

Ý nghĩa của chỉ số ROA

ROA cho biết số vốn sở hữu mà một công ty bỏ ra để kinh doanh sẽ thu về lợi nhuận ròng là bao nhiêu. Chỉ số này có ý nghĩa quan trọng với cả chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư và ngân hàng cho vay. Vậy những ý nghĩa cụ thể của ROA là gì?

Đối với chủ doanh nghiệp

• Chỉ số ROA có ý nghĩa trong việc phản ánh mức độ hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp. Dựa vào chỉ số này, các nhà quản lý doanh nghiệp sẽ biết số vốn bỏ ra đầu tư và lợi nhuận ròng mang lại là bao nhiêu.  

Ví dụ: Công ty A có hệ số ROA = 10% trong năm 2021. Điều này có nghĩa là với 1 tỷ đồng tài sản, công ty thu về 100 triệu lợi nhuận tương ứng trong năm. Nếu ROA càng cao thì doanh nghiệp sử dụng tài sản càng hiệu quả. 

• Chỉ số ROA đóng vai trò làm yếu tố cơ sở để công ty đưa ra quyết định kinh doanh. ROA thường được đưa ra so sánh giữa các thời kỳ hoặc với các doanh nghiệp cùng quy mô trong lĩnh vực. Nếu chỉ số ROA cao thì công ty sẽ duy trì chiến lược kinh doanh hiện tại, còn ROA thấp thì lãnh đạo công ty cần có sự điều chiến kế hoạch kinh doanh.

Đối với các nhà đầu tư

ROA là chỉ số tài chính có ý nghĩa với các nhà đầu tư trong việc lựa chọn các cổ phiếu tốt để đầu tư. Doanh nghiệp nào có chỉ số ROA cao hơn so với các doanh nghiệp cùng lĩnh vực thì khả năng sinh lời càng tốt. 

Tuy nhiên, điều này sẽ đồng nghĩa giá cổ phiếu của các công ty đó sẽ cao hơn. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng nên so sánh chỉ số ROA của công ty với chính nó trong lịch sự để xem liệu công ty này có đang hoạt động tốt lên không.

Đối với ngân hàng cho vay

Chỉ số ROA phản ánh tổng quan về tình hình tài chính của một doanh nghiệp. Dựa vào đó ngân hàng sẽ đánh giá được tình hình kinh doanh của doanh nghiệp để quyết định nên cho doanh nghiệp vay vốn không.

Sử dụng chỉ số ROA trong đầu tư chứng khoán

Trước khi đưa ra quyết định đầu tư vào cổ phiếu của một công ty nhà đầu tư có thể sử dụng chỉ số ROA để đánh giá doanh nghiệp. Việc đánh giá chỉ số ROA dựa vào các yếu tố sau:

Lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp

Thông thường cơ cấu tài sản của các lĩnh vực khác nhau sẽ khác nhau:

• Những công ty trong lĩnh vực công nghiệp nặng như: thép, xi măng… sẽ cần nhiều tài sản cố định giá trị lớn hơn. Chính vì vậy, chỉ số ROA thường sẽ thấp.  
• Những công ty ngành dịch vụ hoặc công nghệ thông tin… không yêu cầu quá nhiều tài sản cố định thì chỉ ROA thường sẽ cao hơn. 

Khi so sánh ROA, nhà đầu tư nên đối chiếu với các công ty tương đồng trong cùng lĩnh vực để đưa ra nhận định, đánh giá.

ROA trung bình của ngành

Các nhà đầu tư cũng sử dụng ROA trung bình của ngành để lựa chọn cổ phiếu tốt. Nếu một doanh nghiệp có ROA lớn hơn trung bình ngành thì khả năng doanh nghiệp đó đang sử dụng tài sản hiệu quả hơn so với các đối thủ.

ROA của doanh nghiệp trong quá khứ

Việc so sánh ROA của chính doanh nghiệp trong quá khứ cũng rất quan trọng. Có nhiều trường hợp, chỉ ROA doanh nghiệp cao hơn so với mức trung bình ngành nhưng lại có xu hướng đi xuống so với quá khứ. Đầu tư vào những doanh nghiệp như vậy rất dễ gặp rủi ro. 

Ngược lại nếu ROA tăng trưởng đều qua các năm và cũng cao hơn khi so sánh với trung bình ngành thì đây là tiêu chí tuyệt vời để nhà đầu tư lựa chọn những cổ phiếu tốt.

Chỉ số ROA bao nhiêu là tốt?

Sau khi đã biết ROA là gì thì nhà đầu tư thường đặt câu hỏi chỉ số ROA như thế nào là tốt? Theo tiêu chuẩn quốc tế chỉ số ROA của một doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính phải lớn hơn 7.5%. Tuy nhiên không có con số tuyệt đối ROA bao nhiêu là tốt. Các doanh nghiệp cần xem xét chỉ số này trong nhiều năm, tốt nhất là 3 năm trở lên để có thể đưa ra các đánh giá khả quan. 

Nếu một doanh nghiệp có thể duy trì được ROA lớn hơn hoặc bằng 10% ít nhất trong 3 năm thì được đánh giá là hiệu quả kinh doanh tốt. Doanh nghiệp sử dụng tài sản hiệu quả khi ROA có xu hướng tăng lên.

Bên cạnh đó, để xác định chỉ số ROA bao nhiêu là tốt? còn phải phụ thuộc vào các yếu tố đã đề cập trên:

• Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nào
• So sánh ROA với các đối thủ cùng lĩnh vực
• So sánh ROA của chính doanh nghiệp đó với kết quả trong quá khứ

Ví dụ: Qua Báo cáo tài chính của Công ty A, chỉ số ROA tại kỳ này là 9%, kỳ trước là 7% và ROA trung bình ngành là 7.5%. Như vậy, chúng ta có thể kết luận là: Tỷ lệ sinh lời của tài sản kỳ này cao hơn kỳ trước và ROA doanh nghiệp so với trung bình ngành có sức sinh lời tốt hơn mặt bằng chung.

Ưu điểm và nhược điểm của chỉ số ROA

Khi sử dụng chỉ số ROA để phân tích tài chính của doanh nghiệp, bạn cần nắm rõ ưu điểm và nhược điểm của chỉ số này.

Ưu điểm

• Cách tính Chỉ số ROA đơn giản, dễ sử dụng, thường được các nhà đầu tư mới trên thị trường áp dụng khi phân tích cổ phiếu.
• Có thể sử dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp cũng như bộ máy vận hành có tốt không.

Nhược điểm

• Cũng như các chỉ số khác, ROA không tuyệt đối, chỉ phản ánh một khía cạnh của doanh nghiệp, không thể bao trùm cả bức tranh tài chính. Để quyết định đầu tư bạn cần kết hợp với các chỉ số khác để có cái nhìn đúng đắn hơn.
• ROA không có ý nghĩa nếu đem ra so sánh với các doanh nghiệp khác ngành. Chẳng hạn một số lĩnh vực như tài chính ngân hàng hay công ty bảo hiểm thì chỉ số ROA trên 2% đã được xem là có hiệu quả. Tuy nhiên đối với một số ngành công nghiệp nặng thì chỉ số này phải trên 10% mới được đánh giá tốt.
• Lợi nhuận của một doanh nghiệp thường xuyên biến động vì vậy ROA tính trong thời gian ngắn sẽ không hiệu quả. Các nhà đầu tư nên đánh giá chỉ số ROA trong thời gian dài.
• Lợi nhuận là chỉ tiêu mà các công ty có thể sử dụng các phương pháp kế toán để cắt giảm hoặc thổi phồng vì lợi ích riêng. Chính vì điều này ROA có thể bị bóp méo.

Mối quan hệ giữa ROA và ROE

Các nhà đầu tư thường chú trọng ROE hơn vì nó phản ánh trực  tiếp mối quan hệ giữa số vốn bỏ ra với lợi nhuận thu về của nhà đầu tư. Tuy nhiên nếu chỉ số ROE cao trong khi chỉ số ROA thấp là điều đáng lo ngại về khả năng sử dụng nợ của một doanh nghiệp qua công thức được tính như sau:

Theo công thức trên vì chỉ số ROE = ROA*Đòn bẩy tài chính, nên để xem ROE cao như vậy có tốt hay không chúng ta cần chú ý hai yếu tố: đòn bẩy tài chính và đặc thù ngành. 

Với các ngành sản xuất như HPG (CTCP Tập đoàn Hòa Phát ), HSG (CTCP Tập đoàn Hoa Sen) nên duy mức mức độ ổn định ROE/ROA = 2, hay nói cách khác doanh nghiệp sử dụng 50% cơ cấu nợ và 50% cơ cấu vốn. Còn với ngành ngân hàng, tỷ lệ ROE/ROA = 10 hoặc 15 là bình thường vì tài sản ngân hàng chiếm đến 70% là tiền gửi tiết kiệm.

 Chỉ số tài chính của công ty HPG

Ví dụ trên là chỉ số tài chính của công ty HPG, ROE giảm do năm 2019 chịu ảnh hưởng COVID nhưng HPG vẫn duy trì tỷ lệ đòn bẩy tài chính (ROE/ROA) gần bằng 2 cho thấy cơ cấu vốn của doanh nghiệp là tốt. Doanh nghiệp có khả năng hoạt động dựa vào vốn chủ sở hữu của mình mà không phải dựa vào vốn nợ quá nhiều.

Trên đây là những thông tin chi tiết về khái niệm ROA là gì, cách tính ROA cũng như tầm quan trọng của chỉ số này trong đầu tư. Hy vọng rằng các kiến thức cung cấp trong bài viết sẽ giúp ích cho các nhà đầu tư khi quyết định lựa chọn cổ phiếu hiệu quả. Ngoài ra bạn cũng nên sử dụng chỉ số ROA kết hợp với những chỉ số khác để có cái nhìn tổng quát hơn về sức khỏe tài chính của một doanh nghiệp.