Cách tính và ứng dụng của chỉ số ROIC trong đầu tư chứng khoán

ROIC là một trong các chỉ số tài chính được nhiều nhà đầu tư yêu thích, sử dụng trong quá trình phân tích, đầu tư. Vậy ROIC là gì? Cách tính và ý nghĩa của ROIC trong chứng khoán thế nào? 

ROIC là gì?

ROIC là viết tắt của cụm từ Return On Invested Capital, được hiểu là tỷ suất sinh lợi trên vốn đầu tư – là một phép tính dùng để đánh giá hiệu quả của tổ chức/doanh nghiệp trong việc phân bổ nguồn vốn mình đang kiểm soát cho các hoạt động đầu tư sinh lời. Chỉ số này sẽ thể hiện công ty đang sử dụng vốn tạo ra lợi nhuận hiệu quả hay thất bại. 

Có thể hiểu đơn giản ROIC cho thấy doanh nghiệp đang sử dụng tiền của các nhà đầu tư trong việc tạo ra thu nhập có hiệu quả như thế nào. Người ta thường dùng ROIC song song với WACC (Chi phí sử dụng vốn bình quân gia quyền) để có được thông tin về hiệu quả sử dụng vốn đầu tư chính xác nhất.

Ngoài ra, ROIC còn có thể sử dụng như một tiêu chuẩn để đo lường, tính toán giá trị của công ty khác ngang hàng. Trường hợp ROIC vượt quá WACC, nhà đầu tư có được kết luận công ty đang tạo ra giá trị.

Những đặc điểm của chỉ số ROIC

Sử dụng ROIC sẽ giúp bạn có được câu trả lời: Liệu công ty thu được bao nhiêu lợi nhuận cho mỗi đồng tiền đầu tư bỏ ra. 

• Chỉ số được biểu thị ở dạng tỷ lệ phần trăm nên nó còn được dùng để so sánh khả năng sinh lời của công ty với các tổ chức khác trong cùng ngành. Cụ thể nhà đầu tư sẽ đánh giá, dựa theo ROIC để theo dõi về nhóm quản lý việc phân bổ nguồn vốn.
• ROIC là “bằng chứng” quan trọng thể hiện năng lực của ban lãnh đạo doanh nghiệp, đồng thời chỉ số này cũng là cơ sở để tổ chức tiếp tục theo đuổi, tận dụng các cơ hội sinh lời tiếp theo. Như vậy việc huy động nguồn vốn từ bên ngoài thông qua phát hành chứng khoán sẽ hiệu quả hơn, các nhà đầu tư dựa vào đó để ra quyết định có nên đầu tư vào tổ chức hay không.

Một nhược điểm nổi bật khi nói về ROIC chính là chỉ số này không thể hiện rõ phân khúc mà doanh nghiệp đang tạo ra giá trị. Vì công thức tính dựa trên mức thu nhập ròng (loại bỏ thu nhập từ cổ tức) nên kết quả không rõ ràng, đặc biệt trong trường hợp lợi nhuận thu về chỉ từ một hoạt động, sự kiện duy nhất và không hề lặp lại.

Chỉ số ROIC cung cấp bối cảnh cần thiết cho các chỉ số tài chính khác như P/E. Dù công ty không còn tạo ra giá trị cho cổ đông hoặc tạo ra quá ít, trong cùng tỷ lệ P/E lại cho thấy chứng khoán công ty đang bị bán quá mức. Ngược lại, khi công ty tạo ra tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư cao, P/E sẽ tăng và công ty trở nên hấp dẫn hơn trên thị trường.

Công thức tính chỉ số ROIC chi tiết

ROIC là một phép tính được tạo ra bởi 2 yếu tố quan trọng là lợi nhuận và vốn đầu tư. Công thức tính cụ thể là:

ROIC = NOPAT / Vốn đầu tư bình quân

Trong đó:

• NOPAT là từ viết tắt thể hiện mức lợi nhuận hoạt động ròng sau thuế. NOPAT không bị ảnh hưởng bởi cấu trúc vốn của công ty, ghi nhận lợi nhuận hoạt động cốt lõi theo định kỳ, là thước đo cần thiết để đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh của tổ chức. Vì là lợi nhuận sau thuế nên nhà đầu tư (tức cổ đông) và chủ nợ sẽ biết chính xác kỳ báo cáo đó công ty lời lỗ như thế nào.
• ROIC giúp đo lường thu nhập công ty trước chi phí tài chính.
• Vốn đầu tư bình quân đại diện cho nguồn vốn huy động nhằm phát triển và vận hành công ty. Vốn gồm cả nợ và vốn chủ sở hữu, được tính bằng tổng tài sản cố định và vốn lưu động ròng.

Khi đọc bảng cân đối kế toán và trích dữ liệu, nhà đầu tư cần lưu ý: Khoản vốn đầu tư có thể tính bằng cách cộng nợ ròng (trừ tiền và các khoản tương đương tiền khỏi khoản nợ tổng) và giá trị vốn chủ sở hữu. Tiền và các khoản tương đương tiền không phải là tài sản hoạt động, nợ và chứng khoán có lãi cũng không phải là nợ hoạt động.

Ứng dụng ROIC trong chứng khoán

ROIC có ý nghĩa kinh tế quan trọng, không chỉ với nhà phân tích chứng khoán mà bản thân các doanh nghiệp cũng coi ROIC là KPI giúp đánh giá hiệu quả hoạt động của tổ chức trong thời gian cụ thể. Vậy ROIC cao hay thấp sẽ tốt, dựa vào chỉ số này nhà đầu tư biết được điều gì?

ROIC cho nhà đầu tư biết điều gì?

ROIC là một chỉ số có nhiều ý nghĩa, hỗ trợ cho việc phân tích, đánh giá, tính toán trong mọi ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh. Chỉ số này là tiêu chuẩn chung, bằng chứng quan trọng chứng minh việc tạo ra giá trị lợi nhuận của công ty. Và bằng chứng càng thêm chính xác khi mức lợi nhuận cao hơn hai điểm phần trăm so với chi phí vốn doanh nghiệp (khi so sánh với WACC).

Nhà đầu tư có thể sử dụng ROIC như một phương pháp để xác định xem công ty có lợi thế cạnh tranh (Moat Economic) hơn so với các đối thủ khác không. Liệu công ty có thể bảo vệ biên lợi nhuận và thị phần của mình trong thời gian dài khỏi những công ty mới tham gia vào thị trường không. Mục đích quan trọng nhất để tính ROIC chính là hiểu rõ mức độ hiệu quả mà công ty đang triển khai vốn.

Đối với những nhà đầu tư chứng khoán, ROIC là số liệu dùng để sàng lọc các khoản đầu tư tiềm năng. Các tổ chức như quỹ đầu tư cũng dùng ROIC làm cơ sở để xây dựng chiến lược dài hạn cũng như định hướng giá trị danh mục đầu tư.

ROIC luôn được tính theo tỷ lệ % và thường biểu diễn dưới dạng giá trị 12 tháng hằng năm. Nếu bạn phân tích một công ty đang hoạt động nhưng mức vốn lại bằng không, điều này chứng tỏ công ty không dư thừa vốn để đầu tư cho hoạt động trong tương lai. 

Trường hợp khác, có những doanh nghiệp thuộc lĩnh vực đặc thù như công ty vận hành giàn khoan dầu, sản xuất chất bán dẫn thì họ sẽ đầu tư vốn mạnh hơn so với doanh nghiệp khác. Lúc này ROIC của họ sẽ thấp nhưng không thể khẳng định rằng công ty tạo ra giá trị lợi nhuận thấp.

ROIC bao nhiêu là tốt?

Trong chiến lược đầu tư dài hạn, bạn không thể bỏ qua việc áp dụng chỉ số ROIC:

• Khi ROIC cao: Công ty đang mang lại lợi nhuận đầu tư cao, các doanh nghiệp này có lợi thế cạnh tranh tốt và duy trì dài hạn bình ổn. Đây chính là một cơ hội đầu tư tuyệt vời mà bạn không nên bỏ qua.
• Nếu ROIC thấp: Công ty tạo ra giá trị ít hơn so với số tiền đầu tư bỏ ra, điều này làm nhà giao dịch e ngại liệu tổ chức này có đang sử dụng vốn hiệu quả, ban lãnh đạo có đưa ra chiến lược hoạt động, định hướng tốt không, lợi thế cạnh tranh công ty trong dài hạn bị đánh giá kém hấp dẫn so với các doanh nghiệp cùng ngành.

Tóm lại, lợi tức trên vốn đầu tư càng cao, khả năng tạo ra giá trị bền vững lâu dài càng lớn và ngược lại. Bạn sẽ hy vọng chọn được có khả năng tái đầu tư các khoản thu nhập để xây dựng giá trị thực thặng dư, thay vì một công ty phân bổ vốn không hiệu quả.

Vì thực tế cơ hội đầu tư không phải lúc nào cũng có, việc tái sử dụng vốn là một cách thông minh để đạt được mức lợi nhuận tốt hơn, chứng tỏ ban lãnh đạo doanh nghiệp có tầm nhìn, chiến lược phát triển đúng đắn.

Một tiêu chỉ quan trọng khác để đánh giá xem ROIC khi nào là tốt nhất, đó chính là so sánh đồng thời với chi phí sử dụng vốn bình quân WACC của doanh nghiệp.

Nếu ROIC lớn hơn WACC, lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cao hơn so với chi phí vốn, công ty đang tạo ra giá trị cho cổ đông của mình. Điều này làm mã cổ phiếu của doanh nghiệp trở nên hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư.

So sánh sự khác nhau giữa ROIC với ROI, ROE, ROCE

Ngoài so sánh ROIC với WACC, nhà phân tích nên so sánh với ROI, ROE, ROCE để có được cái nhìn chi tiết về doanh nghiệp. Mặc dù các chỉ số này có vẻ tương tự nhau nhưng vẫn có một vài điểm khác biệt để bạn không bị nhầm lẫn cũng như sử dụng hiệu quả trong quá trình phân tích.

ROIC và ROCE         

ROCE là lợi tức trên vốn sử dụng lao động. Điểm khác nhau cơ bản của hai chỉ số này chính là mẫu số trong công thức là hai loại vốn không giống nhau. ROIC dùng lợi nhuật hoạt động ròng chia vốn đầu tư, trong khi ROCE lấy lợi nhuận ròng chia vốn chủ sở hữu. 

Điểm khác biệt thứ hai chính là giá trị ROIC sử dụng là số trước thuế, trong khi ROIC sẽ dùng giá trị sổ sách sau thuế.

ROIC và ROI

ROI là lợi tức đầu tư sẽ không có khoảng thời gian chuẩn để tính toán, ROIC thường được tính trong khoảng thời gian 12 tháng. Bản thân chỉ số ROIC xem xét mọi hoạt động mà công ty thực hiện nhằm tạo ra lợi nhuận, còn ROI chỉ tập trung vào một hoạt động duy nhất, bằng chứng là bạn sẽ tính ROI bằng cách chia lợi nhuận của hoạt động riêng lẻ cho chi phí đầu tư.

ROIC và ROE

ROE là tỷ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, thể hiện công ty đang thu được bao nhiêu lợi nhuận so với giá trị của tài sản (đã trừ đi các khoản nợ). Trong khi đó ROIC lại tập trung vào lợi nhuận được tạo ra ở cả vốn chủ sở hữu và các khoản nợ của công ty.

Khi đã phân biệt được ROIC với các chỉ số tài chính khác, bạn sẽ không bị nhầm lẫn trong quá trình sử dụng, vận dụng hiệu quả hơn để phân tích và đánh giá một tổ chức cụ thể. Từ đó, nhà đầu tư tìm và chọn ra được cơ hội đầu tư tốt nhất. 

Một điều lưu ý trong lúc sử dụng ROIC, bạn không nên bỏ qua việc so sánh ROIC của doanh nghiệp với các tổ chức khác trong cùng ngành. Nếu ROIC cao hơn trung bình ngành chứng tỏ doanh nghiệp đã tạo dựng thành công một nền tảng vững chắc, có khả năng tiếp tục phát huy, gia tăng giá trị đều đặn trong tương lai.

Trên đây là toàn bộ thông tin quan trọng về ROIC, Finhay hy vọng nội dung bài viết sẽ giúp bạn trả lời được câu hỏi ROIC là gì, từ đó vận dụng vào chiến lược đầu tư của mình tốt hơn. Đừng quên theo dõi Finhay để cập nhật tin tức, kiến thức đầu tư quan trọng và hữu ích nhất nhé.