Thị trường vốn là gì? Đánh giá tiềm năng của thị trường vốn tại Việt Nam

Kinh tế thị trường phát triển, tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh đầu tư. Dựa trên những tiêu chí và đặc điểm khác nhau mà thị trường tài chính có thể được phân loại theo nhiều cách riêng. Trong đó, thị trường vốn là thuật ngữ được nhiều nhà đầu tư nhắc đến. Vậy thị trường vốn là gì? Có đặc điểm và chức năng thế nào? Bài viết dưới đây của Finhay sẽ giúp bạn hiểu về loại thị trường này.

Thị trường vốn là gì? Các công cụ thị trường vốn

Thị trường vốn là gì?

Thị trường vốn (tiếng anh là Capital Market) còn được biết đến với cái tên: Thị trường trung dài hạn. Đây là nơi cung cấp vốn đầu tư từ trung đến dài hạn cho các doanh nghiệp, tổ chức có nhu cầu mở rộng phát triển sản xuất, kinh doanh.

Thị trường vốn là nơi trung gian kết nối người có nguồn tiền tiết kiệm dài hạn với các công ty, đơn vị, tổ chức cần vốn đầu tư dài hạn. 

Các công cụ thị trường vốn gồm những gì?

Thị trường vốn gồm nhiều công cụ tài chính đa dạng giúp doanh nghiệp huy động vốn hiệu quả. Cụ thể, các công cụ thị trường vốn bao gồm:

• Cổ phiếu công ty cổ phần.
• Trái phiếu doanh nghiệp.
• Vay thế chấp.
• Chứng khoán của cơ quan Chính phủ hoặc Chính phủ.
• Vay tiêu dùng, vay thương mại do các ngân hàng hay tổ chức tín dụng cấp.

Đặc điểm thị trường vốn

Thị trường vốn được chia thành nhiều nhóm khác nhau với những đặc trưng riêng. Dưới đây là một vài đặc điểm của thị trường vốn mà nhà đầu tư cần lưu ý:

• Là nơi trung gian thực hiện trao đổi tiền giữa người cần vốn và người cung cấp vốn. 
• Thị trường vốn là thuật ngữ mô tả không gian trực tiếp và không gian kỹ thuật số. Trong đó, các chủ thể thực hiện giao dịch công cụ tài chính khác nhau. Không gian này có thể là: Thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu, thị trường tiền tệ, ngoại hối…
• Là nơi thực hiện các hoạt động giao dịch sản phẩm tài chính chủ yếu như: Chứng khoán nợ, cổ phiếu công ty.

Phân loại thị trường vốn

Thị trường vốn được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí và yếu tố khác nhau, mang đến sự đa dạng, phong phú về loại hình. Hiện nay, có thể phân loại thị trưởng vốn theo những cách sau:

Phân loại theo đặc điểm hàng hóa trên thị trường

Dựa trên loại hàng hóa giao dịch, phân loại thị trường vốn thành 3 loại chính, bao gồm:

• Thị trường cổ phiếu: Nơi giao dịch mua bán quyền sở hữu cổ phần của một doanh nghiệp. Cổ phiếu được phát hành để huy động vốn từ các nhà đầu tư, phục vụ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Người sở hữu cổ phiếu là chủ sở hữu 1 phần tài sản của doanh nghiệp đó.
• Thị trường trái phiếu: Nơi mua bán giao dịch hàng hóa chính là trái phiếu. Đây cũng là cách để doanh nghiệp, nhà nước huy động vốn từ dòng tiền nhàn rỗi của người dân. Tuy nhiên, người sở hữu trái phiếu sẽ không sở hữu tài sản của doanh nghiệp mà là chủ nợ của doanh nghiệp, được chia lãi suất đã xác định trước.
• Thị trường chứng khoán phái sinh: Nơi mua bán các quyền, hợp đồng, nghĩa vụ chuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán giữa 2 bên.

Phân loại theo cách thức luân chuyển vốn trên thị trường

Dựa trên thời gian và cách thức luân chuyển vốn, thị trường được phân thành 2 dạng chính:

• Thị trường vốn sơ cấp: Nơi diễn ra việc huy động vốn trung và dài hạn, bằng cách doanh nghiệp phát hành chứng khoán ra công chúng. Trên thị trường vốn, ngân hàng thương mại sẽ đóng vai trò bảo lãnh phát hành chứng khoán.
• Thị trường vốn thứ cấp: Nơi giao dịch mua bán cổ phiếu đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Nhà đầu tư sẽ tăng cường mua bán cổ phiếu để nâng cao tính thanh khoản của loại chứng khoán đó. Đặc điểm thị trường vốn thức cấp là hoạt động liên tục, giao dịch linh hoạt và xuyên suốt.

Chức năng và vai trò của thị trường vốn

Thị trường vốn được hình thành với chức năng, vai trò riêng với nền kinh tế của một quốc gia. Cụ thể, vai trò của thị trường vốn được thể hiện ở:

• Nhiệm vụ huy động dòng tiền nhàn rỗi của người dân để phục vụ nhu cầu đầu tư của các doanh nghiệp vào sản xuất, kinh doanh. 
• Nhiệm vụ tạo ra một kênh đầu tư mới cho người dân không có cơ hội kinh doanh. Tiền nhàn rỗi sẽ được sử dụng hợp lý để sinh lời, tạo ra lợi nhuận với lãi suất hợp lý.
• Thị trường vốn tạo ra tính thanh khoản cho các tài sản (Cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh). Người mua và người bán có thể dễ dàng giao dịch chứng khoán có sẵn với số lượng lớn và được giám sát, quản lý minh bạch.
• Thị trường vốn cung cấp nguồn tài chính dài hạn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng, tạo công ăn việc làm cho người lao động… Từ đó, nguồn vốn được sử dụng hiệu quả để tăng sản lượng hàng hóa và năng suất cho nền kinh tế quốc gia.

Đánh giá tiềm năng thị trường vốn tại Việt Nam hiện nay 

Nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, trong đó, thị trường vốn đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Đánh giá tiềm năng thị trường vốn Việt Nam sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn để quyết định phương án phù hợp khi đầu tư cổ phiếu, trái phiếu.

Điểm mạnh của thị trường vốn Việt Nam

Vài năm trước, đầu tư chứng khoán tại Việt Nam đang trong giai đoạn đầu phát triển, ngân hàng vẫn là đối tượng nắm tỷ trọng lớn nhất, trong việc cung cấp vốn vay cho doanh nghiệp.

Trong khoảng vài năm trở lại đây, thị trường vốn có sự dịch chuyển cơ cấu từ các tổ chức tín dụng sang chứng khoán. Có nghĩa là thị trường chứng khoán đang trở thành kênh huy động vốn lớn, chủ đạo cho nhu cầu của các doanh nghiệp. Số lượng người có tiền nhàn rỗi tham gia đầu tư chứng khoán ngày càng tăng mạnh. 

Dự báo, thị trường chứng khoán Việt Nam còn đang trong giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, thu hút nguồn vốn lớn từ người dân. Cùng với sự hoàn thiện về cơ cấu, chính sách và các quy định của Nhà nước, thị trường cổ phiếu, trái phiếu đang ngày càng an toàn, minh bạch và hoạt động hiệu quả hơn. 

Nhiều doanh nghiệp đang trong giai đoạn cổ phần hóa, hoạt động cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước cũng đang được đẩy mạnh. Điều này tạo nên nhu cầu về nguồn vốn lớn, thu hút dòng tiền đầu tư và phát triển sản xuất.

Hạn chế của thị trường vốn Việt Nam

Bên cạnh cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tiếp theo, thị trường vốn Việt Nam cũng có nhiều hạn chế cần nhìn nhận:

• Thị trường vốn Việt Nam đang hoạt động với quy mô nhỏ, ít sản phẩm tài chính phù hợp với khẩu vị của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. 
• Vị trí của thị trường chứng khoán nước ta đang bị đánh giá ở nhóm thấp so với các nước trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Điểm khảo sát đánh giá thị trường vốn Việt Nam chỉ đạt 1,2/5 điểm và đứng cuối trong danh sách 12 nước thuộc khu vực tài chính châu Á – Thái Bình Dương (theo xếp hạng chỉ số phát triển thị trường vốn tại các nước Châu Á của McKinsey).
• Mức độ rủi ro đầu tư chứng khoán tại thị trường vốn nước ta còn cao, quy định quản lý chưa thực sự hoàn thiện, nghiêm ngặt.
• Chi phí đầu tư đắt đỏ khi đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam là hạn chế lớn, khiến nhiều người chọn đổ tiền vào vàng, bất động sản.

Xem thêm:

Thị trường tiền tệ là gì? Thông tin chi tiết từ A – Z

Nước ta đang trong giai đoạn đầu phát triển với tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ, thu hút dòng tiền lớn vào chứng khoán. Vì thế, việc tìm hiểu về thị trường vốn, các chứng khoán giao dịch trên thị trường vốn sẽ giúp nhà đầu tư có những đánh giá, nhận định về cơ hội đầu tư, sinh lời từ số tiền nhàn rỗi của mình. Tuy nhiên, thị trường vốn tại nước ta cũng có những hạn chế, rủi ro mà nhà đầu tư cần nắm rõ để có chiến lược đầu tư an toàn, sinh lời hiệu quả.