Vì sao vàng có được vai trò tiền tệ trên thế giới?

Trong lịch sử kinh tế – tài chính, vàng đã được sử dụng với vai trò như tiền tệ, vật quy đổi ngang giá. Vì sao vàng có được vai trò tiền tệ? Mặc dù không còn phù hợp với nền kinh tế hiện đại, nhưng vàng vẫn có những tác động mạnh mẽ đến tiền tệ trên thế giới. Chia sẻ của Finhay sẽ giúp bạn đọc hiểu về giá trị và vai trò của vàng.

Hiểu về khái niệm tiền tệ

Trước tiên, chúng ta cần hiểu về khái niệm tiền tệ trên thế giới, đóng vai trò như thế nào trong nền kinh tế?

Tiền tệ là phương thức thanh toán chung của thị trường. Pháp luật và các nhà nước quy định tiền đóng vai trò như vật ngang giá chung, được sử dụng nhằm mục đích trao đổi, mua bán hàng hóa và dịch vụ. 

Hiểu đơn giản thì, tiền tệ là phương tiện thanh toán, lưu thông, thực hiện vai trò môi giới trong quá trình trao đổi hàng hóa, giúp nền kinh tế vận hành. Sự gia đời của tiền tệ gắn liền với sự xuất hiện của trao đổi hàng hóa, sản xuất kinh doanh. Lịch sử phát triển của tiền trong 5.000 năm, với nhiều hình thái đa dạng.

Các hình thái của tiền tệ hiện nay: Tiền giấy hoặc tiền kim loại do nhà nước phát hành và được chấp nhận thanh toán. Giá trị tiền tệ được đảm bảo bởi các tài sản có giá trị khác như: Vàng, kim loại quý, ngoại tệ, trái phiếu…

Giá trị của tiền tệ không phải là giá trị tự thân, mà là những gì mà tiền tệ có thể trao đổi được như: Loại và số lượng hàng hóa, dịch vụ mua/ trao đổi được bằng một đơn vị tiền tệ. Các chức năng của tiền tệ phải kể đến như:

• Thước đo giá trị.
• Phương tiện trao đổi.
• Phương tiện thanh toán.
• Chức năng tiền tệ thế giới. 

Vì sao vàng có được vai trò tiền tệ?

Trong lịch sử kinh tế, tiền vàng đã từng đóng vai trò như tiền tệ là vật ngang giá chung gian trong thời gian dài. Vàng không phải là kim loại quý hiếm nhất trên thế giới, nhưng xuất hiện sớm trong lịch sử và được chấp nhận có vai trò như tiền tệ thanh toán, trao đổi hàng hóa. 

Với sự phát triển của tiền tệ, vàng cũng không còn được sử dụng để trao đổi mua bán. Tuy nhiên, vàng vật chất vẫn có vai trò và ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế.

Vậy, vì sao vàng có được vai trò tiền tệ trong thời gian lịch sử dài? Dưới đây là một số lý do giải thích cho điều này:

• Giá trị thẩm mỹ của đẹp, có sức hút lớn với nhiều người dùng làm đồ trang sức. Mặc dù vàng không phải là kim loại hiếm nhưng giá trị thẩm mỹ cao, được nhiều người yêu thích, ưa chuộng nên chúng trở nên quý giá và có giá trị để trao đổi.
• Giá trị cao nhờ đặc tính đồng nhất, độ tinh khiết cao, không ăn mòn và luôn ổn định trong mọi điều kiện, khó bị làm giả… Chính là những yếu tố vàng có thể bảo toàn giá trị, trở thành thước đo giá trị hàng hóa khác.

Xem thêm:

• 7 Yếu tố ảnh hưởng đến giá vàng bạn nên biết!
• Giá dầu ảnh hưởng đến giá vàng như thế nào?
• Giá vàng ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán như thế nào?

Đặc tính của vàng đáp ứng vai trò tiền tệ

Vàng là kim loại đặc biệt trong bảng tuần hoàn hóa học, được xuất hiện từ rất sớm. Đặc tính của vàng có nhiều điểm đặc biệt, đáp ứng vai trò tiền tệ trong lịch sử:

• Đặc tính lý hóa của vàng đáp ứng mọi yêu cầu và tiêu chuẩn để đóng vai trò như tiền tệ. So với các nguyên tố khác trong bảng tuần hoàn hóa học: Vàng ổn định, khắc phục được nhiều nhược điểm của các nguyên tố hóa học khác, không có thành phần phóng xạ, không độc hại cho con người, không bị cháy, không tan trong nước hay không khí…
• Vàng có tính đồng nhất cao: Đặc tính của vàng là độ tinh khuyết cao, không bị ảnh hưởng về mặt hóa học, oxy hóa, nhiệt lượng, độ ẩm, trơ với nhiều chất hóa học và không bị biến đổi theo thời gian. Nhìn chung, tính đồng nhất cao tạo thuận lợi cho việc đo lường và lưu trữ của vàng.
• Vàng dễ nhận biết: Nhờ màu sắc vàng đặc trưng, độ dẻo, khối lượng riêng hay âm thanh khi va chạm… Điều này sẽ khiến vàng không bị làm giả và dễ phân biệt. Khối lượng riêng của vàng 19,3 g/cm³ khá lớn. Do vậy, nếu vàng bị pha tạp chất rất dễ nhận diện.
• Vàng dễ phân chia nhưng không ảnh hưởng đến giá trị vốn có: Đặc trưng của vàng dẻo bậc nhất, có thể dát mỏng, đúc thành tiền xu, thép, thỏi, nhẫn… Tùy theo mục đích làm đồ trang sức hay tích trữ.
• Vàng vật chất có thể cất giữ mãi mãi, việc vận chuyển hết sức dễ dàng. Đồng thời, với số lượng vàng nhỏ nhưng giá trị lớn, thuận lợi cho việc trao đổi hàng hóa lớn, tiết kiệm công sức và thời gian.

Chứng năng của vàng mà tiền giấy không có?

Mặc dù đều được sử dụng như vật trao đổi ngang giá, nhưng chức năng lưu trữ là đặc điểm của tiền vàng mà tiền giấy không có được.

Bởi, vàng vật chất không đổi theo thời gian, dù bị phân tách nhỏ, biến đổi thành các loại trang sức khác… vàng vẫn giữ nguyên được giá trị ban đầu của nó.

Trong khi, tiền giấy không thể lưu trữ theo nhiều dạng khác nhau. Khi bị phân tách, biến đổi, tiền giấy sẽ không còn giá trị ban đầu, dễ mất và hư hỏng. Vàng cũng có thể biến đổi giá trị theo nguyên tắc cung – cầu của thị trường, nhưng tính ổn định cao hơn, người lưu trữ vàng không lo bị lỗ, mất giá hay lạm phát.

Lý do ngày nay tiền vàng khó thực hiện vai trò tiền tệ

Tiền vàng đã từng có thời gian được sử dụng phổ biến như vật ngang giá chung duy nhất để trao đổi hàng hóa, thống lĩnh thị trường. Tuy nhiên, ngày nay tiền vàng khó thực hiện được vai trò tiền tệ như trước kia, mà trở thành hàng hóa đặc biệt.

Các lý do khiến tiền vàng không thực hiện vai trò tiền tệ của mình nữa, có thể kể đến như:

• Giá trị của vàng tăng lên so với các loại hàng hóa khác. Bởi nguồn cung, khai thác và sản xuất không đáp ứng được nhu cầu thị trường và các ngành sản xuất. Do vậy, giá trị của vàng lớn hơn rất nhiều so với sản phẩm hàng hóa thông thường. Chúng ta không thể mang vàng đi mua sắm những vật có giá trị nhỏ trong tiêu dùng hàng ngày.
• Vàng có giá trị cao, sẽ  khó vận chuyển xuyên quốc gia để thanh toán khối lượng hàng hóa khổng lồ. Do lo ngại cướp bóc, tính an toàn khi mang khối lượng vàng lớn, di chuyển đường dài.
• Trữ lượng vàng trên trái đất có hạn, hiện đã khai thác 190.000 tấn, không đáp ứng đủ nhu cầu mua sắm, trao đổi quá lớn của thị trường kinh tế chung của nhiều quốc gia hiện nay. 
• Vàng là nguyên liệu của ngành công nghiệp sản xuất trang sức, đáp ứng nhu cầu thị trường vô cùng lớn. Việc sử dụng vàng để trao đổi làm giảm số lượng vàng cho yêu cầu làm đẹp, trang sức của con người, nguyên nhân gây lãng phí tài nguyên.

>> Tra cứu giá vàng hôm nay

Vàng không thực hiện vai trò tiền tệ nữa mà trở thành hàng hóa đặc biệt, thu hút nhiều nhà đầu tư. Với tính thẩm mỹ cao, giá trị của vàng như nhau ở mọi hình thái, duy trì và tăng theo thời gian giúp việc trao đổi, đầu tư an toàn hơn. Đặc biệt, vàng không bị ảnh hưởng khi năng suất lao động tăng lên, kể cả áp dụng tiến bộ kỹ thuật… Tất cả những yếu tố trên biến vàng trở thành hàng hóa đặc biệt, đầu tư sinh lời ổn định.

Kim loại vàng đã duy trì vai trò tiền tệ trong thời gian dài từ thời cổ đại đến những năm 70s của thế kỷ 20. Điều này chứng tỏ giá trị và tác động to lớn của tiền vàng lên nền kinh tế. Hy vọng những chia sẻ trên đây, sẽ giúp bạn đọc làm rõ lý do vì sao vàng có được vai trò tiền tệ mà không phải là các kim loại khác trên thế giới.