GDP là gì? Top 10 nền kinh tế hàng đầu thế giới theo GDP

GDP là một chỉ số quan trọng trong các báo cáo tài chính, thể hiện sức mạnh của một quốc gia. Khi đọc các tin tức tài chính, bạn sẽ thường thấy thông tin GDP của một quốc tăng trưởng. Vậy GDP là gì? Hiện nay, những quốc gia nào được đánh giá là nền kinh tế hàng đầu theo chỉ số GDP? 

GDP là gì?

GDP là cụm từ viết tắt của Gross Domestic Product được hiểu tổng sản phẩm quốc nội. Đây là chỉ số tiêu dùng, mô tả tổng giá trị hàng hóa, tài sản được sản xuất ra ở một quốc gia trong khoảng thời kỳ nhất định.

Có thể hiểu đơn giản, GDP là chỉ số đo lường tổng giá trị thị trường, bằng cách tính tổng giá của các loại hàng hóa cộng lại thành 1 chỉ tiêu duy nhất. Giá trị GDP chỉ biểu thị giá trị của các loại hàng hóa trên thị trường được bán hợp pháp, không thể hiện các loại hàng bán bất hợp pháp tại thị trường ngầm.

Đồng thời, GDP chỉ thể hiện giá trị hàng hóa ở thời điểm hiện tại, không biểu thị hàng hóa sản xuất trong quá khứ. Giá trị GDP được xác định theo phạm vi lãnh thổ của một quốc gia và thường phản ánh giá trị sản xuất trong thời kỳ nhất định theo quý hoặc năm.

Phân loại GDP 

Chỉ số tổng sản phẩm quốc nội được phân thành nhiều loại, dựa trên những tiêu chí khác nhau. Cụ thể, phân loại GDP thành các loại sau:

GDP bình quân đầu người

Chỉ tiêu tổng sản phẩm quốc nội, được tính dựa trên kết quả sản xuất kinh doanh bình quân đầu người trên một năm. GDP bình quân đầu người sẽ tỷ lệ thuận với đời sống, thu nhập của người dân ở quốc gia đó.

GDP bình quân đầu người tại một thời điểm sẽ được xác định bằng cách lấy số liệu GDP của quốc gia đó chia cho tổng dân số. Chỉ số GDP cao chưa chắc mức sống mức sống của người dân đã cao. Cách tính thu nhập bình quân đầu người sẽ dựa trên giá trị GDP và dân số.

GDP danh nghĩa

GDP danh nghĩa phản ánh giá trị tổng sản phẩm quốc nội được xác định theo giá cả thị trường. Chỉ tiêu này thể hiện sự thay đổi do lạm phát của nền kinh tế. Nếu giá cả hàng hóa thị trường tăng hoặc giảm thì GDP sẽ thay đổi cao hơn hoặc thấp hơn.

GDP thực tế

Chỉ số GDP thực tế được xác định dựa trên tổng sản phẩm/dịch vụ trong nước đã được điều chỉnh theo tốc độ lạm phát. Nếu lạm phát dương, trường hợp này, GDP thực tế sẽ thấp hơn GDP danh nghĩa. 

GDP thực tế = GDP danh nghĩa/hệ số giảm phát GDP.

GDP xanh

GDP xanh là một chỉ số mới mô tả về tổng sản phẩm quốc nội, chưa được định nghĩa rõ ràng. Có thể hiểu, GDP xanh là phần còn lại của tổng sản phẩm quốc nội sau khi đã khấu trừ các chi phí sử dụng cho việc phục hồi vấn đề môi trường do hoạt động sản xuất gây ra.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số tổng sản phẩm quốc nội

Chỉ số tổng sản phẩm quốc nội chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, khiến giá trị thay đổi liên tục theo từng quý, từng năm. Cụ thể, các yếu tố ảnh hưởng tới GDP bao gồm:  

Dân số: Dân số và GDP có mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời. Trong đó, dân số là nguồn cung cấp lực lượng lao động tạo ra hàng hóa và cũng là đối tượng tiêu thụ các sản phẩm dịch vụ được tạo ra. Tổng dân số là giá trị quan trọng để xác định GDP.

FDI (Foreign Direct Investment): Chỉ số đầu tư trực tiếp nước ngoài, bao gồm các khoản đầu tư như: Tiền mặt, phương tiện sản xuất, công nghệ, cơ sở hạ tầng…

Lạm phát: Là xu hướng tăng giá chung một cách liên tục của hàng hóa, theo thời gian sẽ làm mất đi giá trị của đồng tiền của quốc gia nào đó. Lạm phát là điều tất yếu để quốc gia phát triển, nhưng khi tốc độ lạm phát vượt ngưỡng cho phép sẽ dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Do vậy, Nhà nước cần đưa ra những chính sách phù hợp để kiềm chế lạm phát trong mức an toàn.

Ý nghĩa của GDP là gì?

Chỉ số GDP quan trọng để đánh giá về tình trạng phát triển của một quốc gia, với vai trò riêng tác động lên nền kinh tế. Ý nghĩa của GDP với nền kinh tế được thể hiện ở:

• Là thước đo để đánh giá tốc độ phát triển kinh tế của một quốc gia trong thời gian nhất định. Đồng thời, tổng sản phẩm quốc nội phản ánh sự biến động của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian.
• Chỉ số GDP tăng/giảm có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế. Cụ thể như GDP giảm là dấu hiệu dẫn đến suy thoái kinh tế, lạm phát, tiền mất giá, thất nghiệp tràn lan… Điều này sẽ có những tác động tiêu cực ảnh hưởng đến đời sống người dân của quốc gia đó.
• GDP là chỉ số giúp nhà đầu tư đánh giá tiềm năng tăng trưởng của một quốc gia, từ đó quyết định rót vốn hay không. 
• Dựa trên chỉ số GDP hiện tại và so với các nước lân cận, thực trạng kinh tế của đất nước, mà chính phủ sẽ được ra các chính sách tài chính, tài khóa phù hợp.

Hạn chế của GDP

Tổng sản phẩm quốc nội đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến nền kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, chỉ số này cũng có những hạn chế nhất định khi thể hiện tình hình kinh tế:

• Không định giá được chính xác các hoạt động sản xuất tự cung tự cấp, kinh doanh trên thị trường chợ đen, nằm ngoài giấy tờ sổ sách.
• Không xem xét đến các hoạt động sản xuất kinh doanh trung gian mà chỉ tập trung vào sản xuất hàng hóa cuối cùng và đầu tư vốn.
• Không đo lường chính xác tốc độ phát triển kinh tế của một quốc gia hay phản ánh đúng mức sống thực của người dân. Bởi GDP chỉ thể hiện khối lượng sản xuất mà không xem xét đến tổng thể các vấn đề của quốc gia.

Công thức tính GDP và thu nhập bình quân đầu người

Hiện nay, có 3 công thức tính GDP dựa trên các yếu tố khác nhau, nhưng cho kết quả như nhau. Cụ thể, các công thức tính chỉ số tổng sản phẩm quốc nội và thu nhập bình quân đầu người như sau:

Công thức tính theo phương pháp sản xuất

Xét về góc độ sản xuất hàng hóa, tổng sản phẩm quốc nội sẽ bằng tổng giá trị gia tăng của nền kinh tế trong khoảng thời gian nhất định. Vì vậy, cách tính GDP sẽ như sau:

GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu

Trong đó: Giá trị tăng thêm sẽ là tổng giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế. Giá trị này có thể gồm nhiều yếu tố (Thu nhập, tiền công, bảo hiểm, giá trị thặng dư, thuế suất…).

Xác định GDP theo phương pháp sử dụng cuối cùng

Xét về góc độ tiêu dùng, GDP sẽ được xác định bằng chi tiêu cuối cùng của các hộ gia đình, chính phủ, tích lũy tài sản chênh lệch với xuất khẩu của một quốc gia.

GDP = C + I + G + NX

Trong đó: 

• C là tổng giá trị tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ của các hộ gia đình của quốc gia đó.
• I là tổng tiêu dùng của các nhà đầu tư vào quốc gia đó.
• G là tổng các khoản chi tiêu của chính phủ.
• NX là giá trị xuất khẩu ròng của quốc gia.

Tính GDP dựa trên thu nhập

Xét về góc độ thu nhập, giá trị tổng sản phẩm quốc nội của một quốc gia sẽ bao gồm: Thu nhập của người lao động, thuế xuất, giá trị thặng dư sản xuất, khấu hao tài sản…

GDP = W + R + I + Pr + Ti + De

Trong đó:

• W là Tiền lương.
• R là tiền thuê.
• I là tiền lãi.
• Pr là lợi nhuận.
• Ti khoản thuế dịch vụ và trợ cấp của chính phủ cho các loại hàng hóa.
• De là khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất.

Sự khác biệt của GDP và GNP như thế nào?

Chỉ số tổng sản phẩm quốc nội được sử dụng nhiều trong đánh giá tài chính, tình hình kinh tế. Tuy nhiên, GDP dễ bị nhầm lẫn với các chỉ số kinh tế khác, cụ thể như GNP. Vậy sự khác biệt của GDP và GNP như thế nào?

GNP hay tổng sản phẩm quốc gia là tổng giá trị bằng tiền thu được từ sản phẩm hàng hóa, dịch vụ do công dân tạo ra trong năm. Có thể thấy GDP và GNP đều là chỉ số tài chính giúp đánh giá khả năng phát triển kinh tế vĩ mô của một quốc gia. 

Nhưng sự khác biệt rõ rệt nhất của GDP và GNP là: GDP phản ánh tổng giá trị hàng hóa quốc nội (trong nước) còn GNP phản ánh tổng giá trị hàng hóa sản phẩm quốc dân (trong và ngoài nước).

Bảng xếp hạng 10 nền kinh tế hàng đầu thế giới theo GDP

Các tổ chức tài chính thường dựa trên chỉ số tổng sản phẩm quốc nội để xếp hạng nền kinh tế trên thế giới. Dưới đây là bảng xếp hạng 10 nền kinh tế hàng đầu thế giới theo GDP danh nghĩa theo IMF (Quỹ tiền tệ quốc tế) thống kê trong năm 2022:

Thu nhập bình quân đầu người Việt Nam là bao nhiêu? 

Việt Nam là một quốc gia thuộc top đầu các nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế những năm gần đây. Mặc dù chịu các tác động của đại dịch nhưng tổng sản phẩm quốc nội của nước ta vẫn tăng đáng kể trong năm. 

GDP quý 3 của Việt Nam tăng hơn 13,6% so với cùng kỳ năm 2021. Bình quan 9 tháng đầu năm, GDP nước ta tăng 8,8%. Đây là mức tăng cao nhất kể từ năm 2011 đến nay. 

Dân số Việt Nam được tính đến tháng 10 năm 2022 là hơn 99 triệu người. GDP bình quân đầu người năm 2021 đạt 3743 USD. Với mức bình quân đầu người này, Việt Nam đang đứng thứ 6 trong khu vực và thứ 124 trên toàn thế giới. Mức thu nhập bình quân đầu người sẽ có sự chênh lệch giữa các ngành, vùng miền.

Hiện nay, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng GDP khả quan sau đại dịch, vượt qua nhiều quốc gia lớn như: Trung Quốc, Singapore, EU… Chính phủ đang đặt ra mục tiêu phấn đấu thu nhập bình quân đầu người Việt Nam 2022 đạt mức 3.900 USD/năm và đến năm 2025 đạt khoảng 4.700 – 5.000 USD. 

Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn đọc hiểu GDP là gì, ý nghĩa và cách tính GDP. Đây là một chỉ số quan trọng, được sử dụng nhiều để đánh giá tiềm năng tốc độ phát triển của một quốc gia trong thời điểm nhất định. Tìm hiểu tốc độ tăng trưởng GDP sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thực trạng kinh tế nước ta, từ đó có được cái nhìn tổng quan hơn.