[F0 CK] Thanh khoản là gì – Những thông tin cơ bản cần biết về tính thanh khoản!

Thanh khoản là yếu tố quan trọng mà các nhà đầu tư cần quan tâm khi quyết định tham gia bất kỳ thị trường nào. Vậy thực tế tính thanh khoản là gì, tính thanh khoản của cổ phiếu có ý nghĩa như thế nào? Bài viết dưới đây của Finhay sẽ cung cấp các thông tin tổng quan.

Tổng quan thông tin về thanh khoản là gì 

Gần đây với sự nóng lên của thị trường chứng khoán, rất nhiều nhà đầu tư quan tâm đến tính thanh khoản, đặc biệt là thanh khoản của cổ phiếu. Yếu tố này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiến hành giao dịch và tiềm năng lợi nhuận cho nhà đầu tư. Cụ thể thông tin như sau: 

Tính thanh khoản là gì? 

Tính thanh khoản là một thuật ngữ chuyên ngành tài chính, đề cập đến mức độ hiệu quả hay dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt của một loại tài sản hoặc chứng khoán mà không ảnh hưởng đến giá thị trường của nó. Nói cách khác, tính thanh khoản mô tả mức độ mà một tài sản có thể dễ dàng được mua bán trên thị trường với mức giá phản ánh chính xác giá trị nội tại của tài sản đó.

Thanh khoản cao là gì? Với định nghĩa trên, chúng ta thấy rằng tiền mặt là tài sản với tính thanh khoản cao nhất bởi nó có thể được chuyển đổi thành tài sản khác một cách dễ dàng và nhanh chóng. Ngược lại các tài sản hữu hình như bất động sản, tác phẩm nghệ thuật hay đồ sưu tầm,… thường được xem là có tính thanh khoản thấp.

Ví dụ: Nếu muốn mua một ngôi nhà trị giá 3 tỷ, tiền mặt là tài sản giúp mua nhà nhanh chóng và thuận tiện nhất. Nếu không có tiền mặt nhưng có một tác phẩm nghệ thuật trị giá 3 tỷ, sẽ khó hơn để kiếm được một người sẵn sàng đổi ngôi nhà để lấy bức tranh nghệ thuật. Một cách khác là chúng ta có thể bán bức tranh để lấy tiền mặt mua nhà, tuy nhiên việc này sẽ mất thời gian cũng như chi phí. Giá trị tiền mặt nhận được sau khi bán bức tranh có thể thấp hơn 3 tỷ rất nhiều. 

Thanh khoản thị trường là gì? 

Thanh khoản thị trường đề cập đến mức độ mà một thị trường có thể cho phép các tài sản được mua bán với mức giá ổn định và minh bạch (ví dụ: thị trường chứng khoán hoặc bất động sản).

Chứng khoán được xem là thị trường có tính thanh khoản cao. Với điều kiện thông thường (không có xu hướng bán quá mạnh), mức giá mà người mua đề xuất và mức giá mà người bán chấp nhận sẽ thường gần bằng nhau. Nhờ vậy, các nhà đầu tư thường không cần quá lo ngại về tính thanh khoản khi đầu tư vào thị trường này. 

Trong trường hợp mức độ chênh lệch giữa giá mua và giá bán càng tăng lên, tính thanh khoản của thị trường càng thấp. Ví dụ, bất động sản thường có tính thanh khoản khá thấp (so với thị trường chứng khoán). Thị trường của các loại tài sản như chứng khoán phái sinh, hợp đồng quyền chọn, thị trường tiền tệ, thị trường hàng hóa, … tính thanh khoản thường phụ thuộc vào quy mô và số lượng các thị trường được phép giao dịch.

Tính thanh khoản trong chứng khoán là gì?

Tính thanh khoản trong chứng khoán đề cập đến khả năng một cổ phiếu có thể được mua – bán dễ dàng, mà không ảnh hưởng đến giá của các cổ phiếu đó. Cổ phiếu có tính thanh khoản thấp sẽ khó có thể được bán và nếu nhà đầu tư không thể bán đúng thời điểm rất dễ bỏ lỡ cơ hội hoặc thậm chí mất tiền. Các thị trường chứng khoán có tính thanh khoản cao thường hoạt động sôi động và thu hút nhiều nhà đầu tư nhờ hiệu quả mà nó mang lại. 

Tầm quan trọng và vai trò của tính thanh khoản trong đầu tư

Nếu thị trường không có tính thanh khoản hoặc tính thanh khoản thấp, việc bán hoặc chuyển tài sản/ chứng khoán thành tiền mặt sẽ trở nên rất khó khăn. Nếu nhà đầu tư nắm giữ một tài khoản có giá trị rất lớn nhưng không có thị trường hoặc không có người mua tài sản đó cũng trở nên vô nghĩa, hoặc tốn kém về thời gian và chi phí.

Các công ty thường phải nắm giữ một lượng nhất định tài sản có tính thanh khoản cao để đảm bảo chi trả cho các nghĩa vụ ngắn hạn, nếu không có thể khiến công ty đối mặt với các khủng hoảng, thậm chí là phá sản.

Các yếu tố tác động đến tính thanh khoản của cổ phiếu và thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán biến động kéo theo sự biến động của tính thanh khoản. Do đó, nhà đầu tư không chỉ cần quan tâm đến khái niệm mà còn cần hiểu các yếu tố tác động đến nó. Dưới đây là một số nguyên nhân chính tạo ra sự tăng giảm của thị trường chứng khoán nói chung và tính thanh khoản của cổ phiếu nói riêng:

Chính sách kinh tế vĩ mô của chính phủ

Thông thường các hoạt động của doanh nghiệp trên thị trường, đặc biệt là doanh nghiệp niêm yết trên sàn phải chịu sự quản lý và tác động từ các chính sách, quy định của cơ quan nhà nước. Ví dụ, nếu chính phủ quyết định thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt bằng các cách như tăng lãi suất, tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Khi đó tiền sẽ bị rút ra khỏi sản xuất, tiêu dùng và thị trường chứng khoán. Nếu điều này xảy ra có thể thấy rõ tính thanh khoản của thị trường sẽ giảm mạnh. Trong trường hợp điều ngược lại xảy ra thì chứng khoán sẽ trở nên sôi động với tính thanh khoản tăng cao.

Hiệu quả hoạt động kinh doanh và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp

Bản chất của thị trường chứng khoán là thu hút tiền nhàn rỗi để tạo vốn cho doanh nghiệp phát triển. Do đó, hiệu quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp sẽ phản ánh sự phát triển hay đi xuống của thị trường chứng khoán.

Dễ dàng thấy, thông thường các doanh nghiệp lớn làm ăn có hiệu quả thì tính thanh khoản cổ phiếu sẽ cao, do nhu cầu đầu tư vào công ty đó cao. Ngược lại, các doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, cung cầu cổ phiếu cũng sẽ kém năng động, tính thanh khoản thấp. 

Trong một số trường hợp có thể thấy doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả nhưng tính thanh khoản vẫn cao. Điều này xuất phát từ thực tế thị trường bị tác động bởi nhiều yếu tố khác. Tuy nhiên về dài hạn, hiệu quả kinh doanh sẽ phản ánh đúng thực tế qua tính thanh khoản và giá cổ phiếu.

Tâm lý của các nhà đầu tư trong thị trường

Gần đây chúng ta thường được nghe về cụm từ FOMO (Fear of Missing out), đây là thuật ngữ được sử dụng rất nhiều trong chứng khoán. Khi thị trường đi lên, rất nhiều nhà đầu tư có tâm lý đổ tiền mua vào và ngược lại khi thị trường đi xuống, nhà đầu tư bắt đầu sợ hãi và muốn bán ra.

Tâm lý trên càng phổ biến hơn với các nhà đầu tư F0 chưa có nhiều kiến thức, kinh nghiệm. Chính tâm lý FOMO này tạo ra sự biến động mạnh về cung cầu cổ phiếu, từ đó làm ảnh hưởng đến tính thanh khoản thị trường chứng khoán.

Quy định đối với hoạt động của các nhà đầu tư nước ngoài

Theo quy định của Ủy ban chứng khoán Việt Nam, các nhà đầu tư nước ngoài chỉ có quyền mua 30% cổ phiếu phát hành bởi ngân hàng thương mại và 49% cổ phiếu phát hành bởi các doanh nghiệp niêm yết thuộc các ngành nghề khác.

Quy định này sẽ phần nào giới hạn về quyền mua bán của các nhà đầu tư nước ngoài, do đó khối lượng giao dịch của nhà đầu tư cũng bị hạn chế. Qua đó, một phần giới hạn cầu cổ phiếu nói riêng cũng như gián tiếp ảnh hưởng đến thanh khoản cổ phiếu nói chung.

Cách xác định tính thanh khoản của cổ phiếu

Khi nhắc đến cổ phiếu, có hai yếu tố quan trọng nhất thường ảnh hưởng đến tính thanh khoản là giá và khối lượng giao dịch. 

Khối lượng giao dịch trên thị trường: Khi khối lượng giao dịch của một cổ phiếu lớn thể hiện rằng nhu cầu mua bán cổ phiếu đó đang cao. Từ đó, tính thanh khoản của cổ phiếu cao. Ngược lại, nếu không có nhiều nhà đầu tư muốn mua bán một cổ phiếu thì số lượng được giao dịch hàng ngày sẽ thấp, thể hiện tính thanh khoản thấp.

Mức độ chênh lệch giữa giá mua và giá bán: Nếu mức giá mà bên mua đề xuất và mức giá bên bán đồng ý bán có ít chênh lệch thể hiện có nhiều người mua quan tâm và sẵn sàng bỏ tiền mua cổ phiếu đó. Qua đó, cho thấy tính thanh khoản cao của cổ phiếu này. Nhưng nếu sự khác biệt giữa giá mua và bán quá lớn đồng nghĩa với cung đang lớn hơn cầu, tính khoản thấp.

Những lưu ý nhà đầu tư cần nắm về tính thanh khoản của cổ phiếu

Như đã trình bày ở trên, tính thanh khoản của cổ phiếu chịu tác động của nhiều yếu tố như chính sách vĩ mô, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, tâm lý thị trường,… Vì vậy, nhà đầu tư cần quan sát, cập nhật thông tin thường xuyên và đặc biệt lưu ý các điểm sau:

• Về thông tin doanh nghiệp và cổ phiếu: Khi đánh giá để lựa chọn một cổ phiếu, cần tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan đến nội tại doanh nghiệp. Qua đó, nhìn nhận các tiềm năng phát triển lâu dài của công ty đó. Cổ phiếu tiềm năng của doanh nghiệp tiềm năng sẽ luôn có cung cầu mua bán.
• Về biến động ngành và thị trường: Các thị trường luôn biến động theo chu kỳ nhất định, có giai đoạn phát triển mạnh và cũng có giai đoạn suy thoái. Nhà đầu tư cần theo dõi và đánh giá xu hướng vận động của thị trường, xem xét tác động của nó đến tính thanh khoản của cổ phiếu để lựa chọn thời điểm đầu tư phù hợp.
• Về danh mục đầu tư: Trong đầu tư “lợi nhuận lớn luôn đi kèm rủi ro cao”, do đó để tận dụng tối đa các cơ hội nhưng vẫn đảm bảo mức độ an toàn nhất định thì cần phân bổ danh mục hợp lý. Danh mục có thể bao gồm các cổ phiếu ổn định, cổ phiếu có tiềm năng phát triển và cổ phiếu rủi ro với tỷ lệ phân bổ khác nhau phụ thuộc khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư.

Với thị trường năng động như hiện nay, tính thanh khoản cũng thay đổi liên tục. Do đó, để giảm thiểu rủi ro cho các tài sản của mình, nhà đầu tư cần thường xuyên theo dõi thị trường, cập nhật thông tin. Finhay hi vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc có góc nhìn tổng quan về thanh khoản là gì và các đặc điểm của tính thanh khoản, từ đó có chiến lược đầu tư hiệu quả.